Gebelikte şeker hastalığı (Gestasyonel diyabet)

Görülme nedenleri; Plasenta gebelik boyunca bebeği desteklemek için büyür ve salgıladığı hormonlar annenin insülinin etkisini azaltır. Bu duruma insülin direnci denir. İnsülin yeterli etki gösteremezse glukoz kandan temizlenip enerjiye dönüştürülemez kan şekeri yükselir ve gebelik diyabeti ortaya çıkar. Genetik ve çevresel faktörler etkilidir. Aile hikayesi, obezite, ileri yaş gibi faktörler gelişimine zemin hazırlar.

Gebelik diyabeti gebeliğin 24-28. Haftalarında yapılan seker yükleme testi ile tespit edilir. Oral glukoz tolerans testi tek aşamalı veya iki aşamalı olarak yapılır. 75 gr glukoz tek aşamalı yükleme testinde 8 saatlik açlık sonrası şeker içildikten sonra 1. Ve 2. saatte kan değerlerine bakılır. Veya 50 gr aç olmadan bakılan test ile 1. Saat kan şekeri ölçümü ve eğer yüksek ise 100gr lık 1.,2. Ve 3. Saatte kan şekeri değerlerine bakılan testlerdir. Bu testlere sadece açlık ve tokluk şekerlerinin bakıldığı tahliller alternatif değildir. Şeker yükleme testinin anne adayına ve fetüsa hiçbir zararı yoktur.

Gebelik diyabeti anne ve bebek için bazı kötü sonuçlar doğurabilir. Gebelik diyabeti organogenez tamamlanmış olan geç gebelik dönemlerinde geliştiği için genellikle doğumsal defektlere sebep olmaz fakat yüksek seyreden kan şekeri iri bebek oluşmasına neden olarak normal doğum sırasında bebeğin kanaldan geçişinde sıkıntılara sebep olabilir, sezaryen olasılığını arttırır. Ayrıca doğumdan hemen sonra bebeğin kan şekerinin düşmesi, geçici solunum yetmezliği ve kalsiyum düşüklüğü bebekte görülecek diğer durumlardır. Gebeliği sırasın da diyabet teşhis edilmiş kadın ömür boyu diyabet olma riski taşır. Yine diyabetli anne bebeğinde ileri yaşlarda obezite ve tip2 Diyabet riski önemli miktarda artar. Bu nedenle gebelik sırasında alınacak önlemlerle bu kötü sonuçlar engellenebilir.

Gebelik diyabeti nasıl tedavi edilir?

Gebelik diyabeti tespit edilen hastalarda tedavi kan şekeri regülasyonunun diyet ve egzersiz ile normal seviyelerde tutulmasını sağlamaktır. Eğer başarılı olunamazsa tedavide insülin uygulaması yapılmalıdır. Evde kendi kendine kan şekeri takibi öğretilir ve tıbbi beslenme tedavisi anlatılır. Tıbbi beslenme tedavisindeki amaç gebenin diyetin de karbonhidrat, protein ve yağ dengesini düzenlemektir. Açlık kan şekerinin 95 ml/dl altında tutulması ve 1. Saat tokluk 140 ve 2. Saat tokluk şekerinin 120’nin altında tutulması hedeflenir. Eğer tıbbi beslenme tedavisi ve egzersiz ile hedeflenen kan şekeri değerlerine ulaşılmadıysa gebeye insülin tedavisi önerilir. İnsülin başlandıktan sonrada gebe diyet yapmaya ve kendi kendine kan şekeri ölçümüne devam etmelidir.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Doç. Dr. Türkan Gülpınar