|
Her üç erkekten birinin kısırlık sorunu yaşadığı ülkemizde, ailelerin imdadına en son tıbbi teknolojiler yetişiyor. Son yıllarda gelişen teknikler ile ağır erkek kısırlığı vakaları tedavi edilebiliyor. Menisinde hiç sperm hücresi bulunmayan vakalarda bile, üreme kanallarından veya testis dokusundan (yumurtalıklardan) sperm hücreleri elde ediliyor; sağlıklı bir sonuca ulaşılıyor.
Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Seval Taşdemir,erkeklerdeki kısırlık nedenlerini şöyle açıklıyor: "Erkek üreme sağlığını sperm üretimi, sperm kanallarında spermin taşınması ve cinsel fonksiyonlar etkiler. Bunlardan herhangi birindeki bozukluk kısırlığa neden olur."
KISIRLIK NEDENLERİ
İnmemiş testis: Doğumda veya doğumdan sonra en geç bir yıl içinde testisler yumurtalık torbasına iner. Testislerin bir tanesinin inmemesi durumunda, yukarıdaki testis, yüksek ısıya maruz kaldığı için sperm üretimi bozulur. Çift taraflı inmemiş testis vakalarında ise menide hiç spermin olmaması görülebilir. cerrahi müdahale ile yumurtalıklara indirilirse, ileride üreme sağlığı olumsuz etkilenmez.
Testis tümörleri: Testis tümörü nedeni ile tedavi gören erkeklerde kısırlık sık karşılaşılan bir durumdur. Kemoterapi için kullanılan ilaçlar ve radyoterapi, sperm üretimini olumsuz etkiler. Bu vakalardan tedavi öncesinde alınan sperm örnekleri dondurularak saklanır.
ÜÇTE BİRİ VARİKOSEL
Yaralanma: Testislerde meydana gelen yaralanmalar da kısırlık ile sonuçlanabiliyor.
Varikosel: Testislerin etrafında oluşan varisli damarlar şeklinde meydana gelen varikosel hastalığı, erkeklerin yüzde 15'inde görülüyor. Her varikoseli olan erkek kısır değildir. Fakat kısırlık nedeni ile değerlendirilen erkeklerin yaklaşık üçte birinde varikosel olduğu gözlemlenmiştir.
Enfeksiyonlar: Bel soğukluğu, tüberküloz ve bazı bakteriyel enfeksiyonlar sırasında meydana gelen iltihabi reaksiyonlar, üreme kanallarında tıkanıklıklara yol açar. Geç yaşta geçirilen kabakulak hastalığında testis tutulumu görülür ve kalıcı hasar oluşur. Cinsel temas yolu ile bulaşan enfeksiyonlar da kısırlığa sebebiyet verebilir.
Sistemik hastalıklar: Yüksek ateşli hastalıklar da üreme sağlığını olumsuz etkiler. Yüksek ateş birkaç saat içinde sperm hücrelerine zarar verebilir. Ateşli hastalık geçiren bir erkekte yaklaşık 34 hafta sonra sperm sayısında ve normal yapıdaki spermlerin oranında azalma görülür. Böbrek ve karaciğer hastalığı olan erkeklerde üreme hormonları azalır. Bazı alerjik reaksiyonlardan sonra da sperm kalitesi bozulabilir.
GENETİK OLABİLİR
Üreme kanallarında tıkanıklık: Üreme kanallarındaki tıkanıklık, spermin dışarı çıkışını engeller. Enfeksiyonlar, yaralanmalar, cerrahi işlemler kanallarda tıkanıklıklara yol açabilir. Bazı erkeklerde ise kanallar doğuştan yoktur. Her iki tarafta da tıkanıklığın olduğu durumlarda menide hiç sperm bulunmaz.
Sinir sistemine bağlı nedenler: Omurilik zedelenmeleri; üreme sağlığını ve üreme organlarını olumsuz yönde etkileyerek, sperm üretiminin azalmasına neden olur.
Genetik bozukluklar: Bu vakaların çoğunluğunda testisler ve sperm üretimi olumsuz etkilenmiştir. Bazı kas hastalıklarında, anemi ve mesane bozukluklarında kısırlık sık görülür.
DEPRESYON İLAÇLARI OLUMSUZ ETKİLEYEBİLİR
Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Seval Taşdemir, çevresel faktörleri ise şöyle açıklıyor:
* Birçok hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlar sperm üretimini olumsuz etkiler; bu etki geçicidir. Antibiyotiklerin çoğu, parazit ilaçları, depresyon, mide ülseri, hipertansiyon ve alerjik hastalıkların tedavisinde kullanılan bazı ilaçların erkek üreme sağlığını olumsuz yönde etkilediği belirtiliyor.
* Kanser tedavisinde kullanılan ilaçlar, sperm üretimine zarar verir. Bu ilaçların bir kısmının etkisi kalıcı olabilir. Kemoterapi öncesinde bu hastalardan ileride kullanılmak üzere sperm örnekleri alınarak dondurulabilir.
* Testislerde sperm üreten hücreler radyasyona çok duyarlıdır. Meydana gelen hasarın derecesi ve kalıcılığı radyasyon dozuna bağlıdır. Radyoterapi gören hastalarda sperm üretimi 3-5 yıl içinde tekrar başlayabilir.
* Yüksek ısı, özellikle sauna ve sıcak su banyoları; sperm üretimini olumsuz etkiler.
* Haşere ilaçları da sperm üretimine zarar verir.
SİGARA İÇEN ERKEKLERİN EŞLERİNDE DÜŞÜK İHTİMALİ ARTIYOR
“Yaşam tarzınız belirleyici oluyor” diyen, Doğum ve Tüp Bebek Uzmanı Op. Dr. Seval Taşdemir, sigara ve alkolden uzak durulması konusunda özellikle uyarıyor:
* Sigara sperm sayısını, hareketini ve yapısını olumsuz etkiliyor. Sigara içen erkeklerin eşlerinde düşük ihtimali artıyor.
* Alkol, sperm üretiminin bozulmasına neden oluyor. Kronik alkolizm vakalarında testisler küçülüyor, testosteron üretimi bozuluyor.
* Uyuşturucu maddeler de sperm kalitesini ve üretimini olumsuz etkiliyor. Bu maddeler ayrıca hormonal dengesizliklere de sebebiyet veriyor.
|