Çocuklarda bu belirti varsa dikkat!

Ortodonti, çocuk ve erişkin hastalarda diş şekil bozukluklarının önlenmesi, var olan bozuklukların çözülmesi ve hastalara iyi bir estetik, düzgün konuşma ve fonksiyon kazandırılmasını amaçlayan diş hekimliği dalıdır.Diş Hekimi ve Protez Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Çağdaş Kışlaoğlu, ortodonti hakkında tüm merak ettikleriniziyanıtlıyor.

Dişlerde neden şekil bozuklukları olur?
Diş çapraşıklıkları genetik veya çevresel (parmak emme, tırnak yeme, süt dişlerinin erken yaşta kaybedilmesi vs.) kaynaklı olabilir. Tedavi edilmeyen çapraşıklıklar erişkinlik döneminde psikolojik problemlere, çapraşıklık sebebiyle iyi fırçalanamamaktan dolayı diş ve dişeti problemlerine, konuşma problemlerine ve eklem sorunları gibi birçok soruna neden olabilir.

Çocuğunuzda dikkat etmeniz gereken ortodontik ipuçları:
•Erken veya geç süt dişi kaybı
•Çiğnemede veya kapatmada zorlanma
•Ağızdan solunum
•Parmak emmek
•Çapraşıklık, yanlış konumlanmış veya sürmemiş dişler
•Aşırı ilerde veya geride konumlanmış çene
•Yanak ısırma ve dudak ısırma
•Önde konumlanmış dişler
•Alt ve üst dişlerin temas etmemesi veya anormal bir şekilde kapanması
•Dengeli olmayan yüz görünümü
•Diş sıkma ve gıcırdatma alışkanlığı

Hangi durumlarda ortodontik tedavi yapılır?
•Ağızda çapraz kapanış varsa.Normalde ağız kapanışında üst dişler alt dişlerden daha önde olmalıdır. Şayet tersi bir durum söz konusu ise yani alt dişler üst dişlerin daha ilerisinde duruyorsa ki buna ‘ çapraz kapanış’ denir.
•Ön dişlerin çok ilerde durduğu ve dudakların birbirine değmediği durumlarda,
•Dişlerin düzgün yerleşmediği ya da birbiri üzerine bindiği durumlarda,
•Dişlerin çok aralıklı dizildiği vakalarda,
•Dişler kapanışa getirildiğinde alt ve üst ön kesiciler arasında büyük bir boşluk varsa dişler birbirlerinden çok uzak konumlanmışlarsa yani openbite dediğimiz vakalarda,
•Ön kesici dişlerin arası çok açık ise,
•Dişlerde bariz çapraşıklık olmadığı halde çiğnemede ya da bazı harfleri söylemede güçlük çekiyorsanız,
•4 yaşını geçtiği halde çocuğunuz halen parmak ya da yalancı emzik emiyorsa,
•Düşme zamanından önce süt dişini kaybetmiş çocuklarda, özellikle 6 yaş grubunda zamanından önce çekim ya da travma sonucu düşen süt azılarının yokluğunda ortodontik tedavi gerekmektedir.

İlk ortodontik muayene ne zaman yapılmalıdır?
Ortodontik tedaviye ihtiyaç duyan kişilerin erken dönemde yakalanması çok önemlidir. Çocuklarda alt-üst keser dişler sürdükten sonra ilk ortodontik muayeneleri yapılmalıdır. Eğer tedavi gerekli ise 7-10 yaş büyüme-gelişme döneminde çenelerin büyüme potansiyellerinden yararlanılarak tedavi edilir. Böylelikle ileride tedavisi daha zor ve daha uzun süreli olan yöntemlere gerek kalmayacaktır. Türk Ortodonti Derneği bütün çocukların 7 yaşını tamamlamadan ortodontik bir değerlendirme almasını tavsiye eder.

Tedavi ne kadar sürer, tedaviden sonra dişler eski haline döner mi?
Ortodontik tedavinin süresi 6 ay ile 3 yıl arasında değişmektedir. Tedavi bittikten hemen sonra dişin etrafındaki yapılar (periodonsiyum) dişlerin yeni konumuna uyum sağlayamadığından ve kemik dokusu olgunlaşmadığından apareyler çıkarıldıktan sonra dişler eski yerlerine dönebilirler. Bunu önlemek için düzelmiş dişlere yapılacak başka aygıtlarla oluşan durumu sabitlemek yani pekiştirmek gerekir. Tedavinin bu son aşamasına pekiştirme tedavisi denir. Bu dönemde de çocukların dişlerine gereken özeni göstermesi şarttır.

Ortodontik tedavi nasıl yapılır?
Hareketli Apareyler: Hasta tarafından takılıp çıkarılabilen sadece basit diş hareketleri yaptırabilen apareylerdir. Bunların üzerlerine konulan yaylar, vidalar, düzeltilecek dişlere bir kuvvet uygular. Erken dönem tedavisinde ve daha basit vakalarda uygulanır.

Fonksiyonel Apareyler: Aktif büyüme döneminde kullanılabilen,büyümeyi yönlendiren apareylerdir. Alt ve üst çenenin birbirine göre bozulan ilişkilerini (ortopedik problemler) düzeltmek amacıyla ergenlik dönemi öncesinde küçük yaşlarda çoğunlukla hastaların kendisinin takıp çıkarabildiği özel apereylerdir. Çoğu zaman sabit ortodontik apareylerle birlikte kullanılır.

Sabit Apareyler: Dişler üzerine özel tekniklerle yapıştırılan hasta tarafından çıkarılamayan,tedavi sonunda ortodontist tarafından sökülen apareylerdir. Sabit tedavide kullanılan braketler,kişilerin isteğine göre metal veya porselen olabilir. Günümüzde daha az fark edilen malzemelerle ortodontik tedavinin en çekinilen özelliği olan tel görünümünden kurtulmak mümkün olabilmektedir.

Hatta bazı durumlarda dişin görünmeyen arka kısımlarına da uygulanabilirler.Hekiminiz sizi muayene ettikten sonra ağzınıza en uygun tedavi şeklini söyleyecektir.

Ortognatik Cerrahi: Ortodontik veya ortopedik tedavi ile düzeltilemeyecek durumlar söz konusu olduğu zaman büyüme ve gelişmesi tamamlanmış yetişkin hastalarda ortognatik cerrahiye başvurulur.