Çocuk bakım evlerine 'standart'

Korunmaya muhtaç çocukların kaldığı tüm bakım evlerinde, olanaklar ölçüsünde tuvalet, banyo, giyinme işleriyle ilgili yerlerde mahremiyet önlemleri alınacak. Erkek ve kız çocuklar için ayrı banyo, giyinme ve tuvalet olanakları sağlanacak. Çocukların güvenli bir şekilde yalnız kalabilecekleri yerler olacak.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, korunmaya muhtaç çocukların kaldığı kurumlarda olması gereken standartları belirleyerek, Türkiye genelinde uygulamaya başladı. Bakanlık, standartların hayata geçirilmesi amacıyla ''Ebeveyn Bakımından Yoksun Çocuklar İçin Ulusal Minimum Standartlar El Kitapçığı'' da hazırladı.

Kitapçığa göre, minimum standartlarla çocuk tanımı kapsamında bulunan ve her ne şekilde olursa olsun ebeveyninin bakım ve korumasından yoksun kalmış tüm çocuklar ve gençlere sunulan bakım hizmetlerinin kalitesini, Çocuk Hakları Sözleşmesi'ne uygunluğunu garanti altına almak amaçlanıyor.

Kurumların standartları ''mesleki uygulama'', ''kişisel bakım'', ''personel'', ''kaynaklar'' ve ''yönetim'' başlıkları altında belirlendi. Çalışma, bu konuda Türkiye'de bir ilk olması, belirlenen 28 minimum standartla ilgili tüm kuruluşların aktif katılımı ve katkısıyla ülke koşullarına uyarlanarak uygulamaya konulabilecek bir ürün olması açısından önem taşıyor.

İstismar eden personelin işine son verilecek

İlgili kurumlardaki çocuklara yönelik tüm programlar, çocukların korunmasına ilişkin ulusal ve uluslararası hukukun koymuş olduğu standartları yansıtan yazılı bir politikaya sahip olacak.

Kurumlarda çalışan personel, çocuk ihmal ve istismara uğradığında veya uğrama olasılığı olduğunda bu durumu teşhis edebilme, bilgi, yeteneğe sahip olacak. Engelli çocukların ihmal ve istismar riskinin daha yüksek olduğu bilinciyle önlem alacak personel, çocuklarla arasında güven ortamı oluşturacak. İstismar ettiği kesinleşen personelin işine son verilecek.

Kurumlarda şiddet, bir disiplin sağlama yöntemi olarak kullanılmayacak, çocukların kurumda bulunduğu sürece koruma ve güvenliklerini izleyecek bir mekanizma olacak. İhmal ve istismarın önlenmesi ve müdahale edilmesinde kurum ile çocuğun ailesi ve yakın çevresi arasında işbirliği olacak.

Her çocuk için plan yapılacak

Çocuğun bakım kurumuna kabulünde, çocuk ve ailesi hakkında bilgi toplanarak, çocuğun gereksinimleriyle programın çocuğun durumunu iyileştirici ne gibi katkılar sağlayabileceği hakkında değerlendirmeler yapılacak. Çocuklar öncelikli olarak ailesine en yakın kuruma yerleştirilecek.

Çocuğun gereksinimlerini tanımlamanın ilk aşamasında, koruyucu ve yönlendirici yaklaşımlar kullanılacak. Yönlendirme ve kabul süreçleri, acil durumlarda bile, bir çocuğun yüksek yararı gerektirmedikçe ailesinden ayrılmamasını sağlayacak. Çocuk, kuruma veya kuruluşa, aile temelli tüm çözüm yolları tüketildikten sonra kabul edilecek.

Her çocuk için uzman personel eşgüdümünde, çocuğun bakımından, korumasından, gözetimden sorumlu personelin, çocuğun, ailesinin ya da gerekli kurumların katılımıyla hazırlanmış yazılı uygulama planı olacak. Çocuğun içinde bulunduğu koşullar doğrultusunda, uygulama planı düzenli olarak gözden geçirilerek yeniden düzenlenecek.

Hizmet programıyla çocuk arasındaki ilişkinin herhangi bir zorluk nedeniyle bozulması durumunda çocuğa önyargısız olarak destek verilmeye devam edecek. Çocuklar verilen hizmet sırasında karşılaştığı uyumsuzluklar nedeniyle cezalandırmaya veya reddedilmeye maruz bırakılmayacak.

Yatılı eğitim kurumlarında, ailelerinden uzakta olan çocukların sadece akademik gelişimlerine değil diğer gelişimlerine ve duygusal, sosyal gereksinimlerine yönelik hizmetler ve ortam sunulacak.

Çocuklara her türlü kişisel temizlik malzemesi sağlanacak

Kurumlarda kalan çocukların kişisel bakımlarına yönelik de standartlar olacak. Buna göre, çocukların yeterli ve dengeli beslenmeleri için yemek mönüleri beslenme kontrolünde hazırlanacak. Yeterli miktarda gıda sağlanacak ve dengeli besleyici yemekler hazırlanacak. Yemekler gün boyunca düzenli aralıklarla yenilecek. Güvenli, sağlıklı, sürekli ve bedelsiz içme suyu olacak. Hijyen kurallarına uyulacak.

Çocuklar yemeğin seçimi, hazırlanması ve sofraya getirilmesine katılacak. Bir çocuğu yiyecekten yoksun bırakmak ceza aracı olarak kullanılmayacak. Personel de çocuklarla yemek yiyecek. Kantinler, çocukların beslenme ve sağlık gereksinimlerine uygun işletilecek ve sık sık mevzuata göre denetlenecek.

Sağlık sorunlarında çocukların sağlık hizmetlerine ve kurumlara erişimi hızlı olacak. Çocuklar istedikleri ve gereksinim duydukları zaman banyo ve kişisel bakım yapabilecek. Çocuklara diş fırçası, macun, hijyenik malzeme, sabun gibi kişisel temizlik malzemeleri sağlanacak.

Kız ve erkek çocukların, bireysel, küçük ve büyük gruplarda bir arada oyun oynaması teşvik edilecek. Var olan oyun olanakları, çocuğun cinsiyetine değil yaşa ve yeteneklere göre düzenlenecek. Oyun materyalleri, çocuk sağlığı açısından risk oluşturmayacak.

Mahremiyet önlemleri alınacak

Çocuklardan sorumlu tüm yetişkinler, çocuğun yüksek yararı ile uyumlu olarak onların mahremiyeti hakkını destekleyecek. Personel için mahremiyet ve sır saklamaya ilişkin kurallar ve yaptırımlar olacak. Personel, çocukların yaşantılarını veya geçmişlerini diğer kişi ve çocukların önünde tartışmayacak.

Olanaklar ölçüsünde tuvalet, banyo, giyinme işleriyle ilgili yerlerde mahremiyet önlemleri alınacak. Erkek ve kız çocuklar için ayrı banyo, giyinme ve tuvalet olanakları olacak. Çocukların güvenli bir şekilde yalnız kalabilecekleri yerler olacak.

Çocuklar gerekli durumlarda yüksek yararı dikkate alınarak, mahremiyet hakları korunarak izlenebilecek. Çocuklar arasındaki riskli ve denetim dışı temaslara karşı önlemler alınacak. Hizmet binalarının tip projeleri, mimari olarak mahremiyet esaslarına uygun olarak düzenlenecek.

Çocuklar hakkında bilgilerin kayıt edilişi çocuğa olan saygıyı gösteren bir tarzda yapılacak. Çocukların görüşleri dinlenecek, saygıyla karşılanacak.

Güven içinde şikayette bulunabilecekler

Her çocuk bir personelle bağlantılı olacak. Personel ilişki kurma, şefkat ve dokunma davranışları konusunda, çocukların ve çevrenin kültürel özellikleri hakkında bilgili olacak.

Çocukların bireysel farklılığı, farklı gereksinimleri bir sorun olan görülmeyecek. Çocukların aileleri ve sosyal değerlerine saygı gösterilecek. Çocuklar ilk adlarıyla çağrılacak. Ailesi olmayan veya bulunmayan çocuklara durumlarını belirten, çocukları toplumda etiketleyen, rencide eden isim ve soyadları verilmeyecek. Çocukların tek tip giyinmemesine ve saç kesim şekillerine özen gösterilecek.

Çocuğun mahremiyeti ihlal edilmeksizin güven içinde şikayette bulunabilmesini ve bunun gereğinin yapılmasını sağlayacak sistemler olacak. Çocukların şikayetleri hakkında kendilerine geri bildirim verilecek, her koşulda uygun eğitim alması sağlanacak, eğitim olanaklarına ayrımcılığa maruz kalmadan erişecek.

Kurumlar bebek ve küçük çocukların bakımı için uygun olanaklara sahip olacak, bebekler ve küçük çocuklar uzun süre yalnız ve gözetimsiz bırakılmayacak. Bebekler gün boyunca sık sık beslenecek, sağlığı için uygun ortamları sağlanacak.

Kapasitenin üstünde çocuk yerleştirilmeyecek

Kurumlarda görev yapacak personelin işe alınırken, kişilik özellikleri, ruh sağlığı hakkında temel değerlendirmeler olanaklı oldukça yapılacak, yeterli performans gösteremeyenlerin işine son verilecek.

Bakım, koruma, gözetim ve infaz hizmetlerinin verildiği binalar, çocukların gelişim özelliklerine uygun ve gereksinimlerini karşılayacak şekilde yapılandırılacak. Kurum, hizmetin niteliği ve etkileri hakkında çevrenin, toplumun kaygılarına karşı duyarlı olacak.

Kurumlara binanın kapasitesinin üstünde çocuk yerleştirilmemesi sağlanacak. Kurumlardaki fiziksel koşullar çocukların ''mahremiyet ve ait olma duygusunu'' destekleyecek şekilde düzenleyecek. Güvenlik önlemleri, sürekli güncellenen acil durum planları olacak.

Çocuklara ilişkin özel bilgilere yalnızca yetkilendirilen personel tarafından erişilecek. Bilgiler, gerekli olmadıkça diğer kurumlara aktarılmayacak. Çocuğun kimliğini açığa çıkartacak bilgiler, herhangi bir yayında veya kamuoyuna açık bir belgede yer almayacak.