Çift cinsiyetli çocuklar, erken tanı ile anne ya da baba olabilir

Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Cerrahisi Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Güngör Karagüzel, çift cinsiyetliliğin erken tanı ve tedavisiyle çocukların ileride normal bir cinsel yaşam, doğurganlık ve dölleme yeteneğine sahip olabileceklerini bildirdi.

Prof. Dr. Karagüzel, normal bir bireyde cinsiyet ile ilgili genetik özelliklerin, yumurtalıkları da içeren iç ve dış cinsiyet organlarının, hormonların ve psikolojik tablonun birbiriyle uyması gerektiğini söyledi.

Erkek ya da kız yumurtalıklarında, cinsiyet organlarında, psikolojik tabloda, duygulanımda ve dış görünüm ile iç genital organlarda uyumsuzluk varsa çift cinsiyetliliğin ortaya çıktığını anlatan Karagüzel, bu durumun "cinsiyet gelişim bozukluğu" olarak tanımlabileceğini kaydetti.

Karagüzel, gelişmiş ülkelerdeki istatistiklere göre dünyada her bin çocuktan yaklaşık 5'inde bu durumun saptandığını, akraba evliliklerinin daha çok görüldüğü kapalı toplumlarda ise bu oranın 100 çocukta 2'ye kadar yükselebildiğini dile getirdi.

Çift cinsiyetliliğin, kısaca aynı bireyde hem dişi hem de erkek cinsiyete özgü özelliklerin bir arada bulunması şeklinde tanımlanabileceğine işaret eden Karagüzel, "Hastalık akraba evliliği yapanlarda ya da yakınlarında benzer hastalığı olanlarda, olmayanlara göre daha sık görülür. Çift cinsiyetlilik, herhangi bir aile öyküsü olmayan kişilerde bile ortaya çıkabilir" dedi.

"Ergenliğe gelsin öyle baktıralım" yaklaşımı yanlış

Karagüzel, cinsiyet gelişim bozukluğunda ailelerin erken fark edebileceği durumlar olduğu gibi, aceleye getirilen muayenelerde hekimlerin bile gözünden kaçabilen durumlar bulunabildiğini vurgulayarak, şöyle konuştu:

"Hastalar arasında bize çok geç gelen olgular oluyor. Çift cinsiyetliliğin erken tanı ve tedavisiyle çocuklar ileride normal bir cinsel yaşam, doğurganlık ve dölleme yeteneğine sahip olabilir ama tedavi merkezlerine geç başvurulduğunda bu özelliklere sahip olma şanslarını kaybedebilirler. Ailelerin bilgilenmesi, cinsiyet organlarında görünüm bozukluğu olması durumunda çekinmeden hekime başvurması ileride çocuğun sağlıklı bir cinsel yaşama sahip olmasını sağlayabilir. 'Ergenliğe gelsin öyle baktıralım' yaklaşımına girilmesi kesinlikle yanlış bir davranış."

Tedavi 2 yaşından önce tamamlanmalı

Karagüzel, bazı ailelerin genetik ve yumurta yapısı olarak dişi cinsiyete sahip ama dış yapısı erkeğe benzemesi nedeniyle çocuğunu erkek gibi büyütebildiğini, ya da tersi durumlar yaşanabildiğini belirtti.

Bu şekilde büyütülen ve kendilerine geç dönemde başvuran çocukların ergenlik ve yetişkinlikte ciddi sorunlarla karşı karşıya kaldıklarına dikkati çeken Karagüzel, "Bu tür olayları her başvuru anında acil olgular şeklinde kabul ediyoruz. En kısa sürede tıbbi değerlendirmenin başlaması gerekiyor. Tedavi, çok dikkatli ve ekip yaklaşımı içerisinde, mümkünse çocuğun cinsel kimliğinin gelişmeye başladığı 2 yaşından önce tamamlanmalı" diye konuştu.

Çocuğun cinsiyeti belirlenirken aile merkezli çalışılıyor

Çocuğun cinsiyetiyle ilgili oluşturulan kurulun hastaları ayrıntıyla değerlendirdikten sonra karar verdiğini ifade eden Karagüzel, şöyle devam etti: "Kurulda çocuk genetik hastalıkları, endokrinoloji, radyoloji, çocuk cerrahisi ve çocuk ruh sağlığı uzmanları yer alıyor. Aile de bu ekibin ayrılmaz bir parçası. Bazen taşıdıkları dişi ve erkeklik özellikleri açısından tamamen ortada, cinsiyet organları ciddi karışıklık içinde olgularla karşılaşıyoruz. Bunlarda multidisipliner yaklaşım ve tüm kurulun ortak kararıyla, ailenin de görüşünü alarak karar vermeye çalışıyoruz. Her şeye rağmen uzun dönem göz önüne alındığında, "bu karar hep doğru oluyor mu" sorusuna yanıt vermek oldukça güç. Çünkü tamamen normal görünüşe sahip çocuk ve bireylerde bile ergenlik döneminden sonra birçok psikoseksüel sorunla karşılaşılmaktadır."

Bazen ilaç bazen de cerrahi tedavi yapılıyor

Hastalığın tedavisinin bazen çok kısa bazen de ömür boyu sürebileceğine işaret eden Karagüzel, "Doğru tedaviyi planlayabilmek için öncelikle altta yatan nedeni bulmak gerekir. Seçilen cinsiyetin gelişecek cinsel kimlik ile uyuşmasına özen gösterilmektedir. Ailesinin her aşamada bilgilendirilmesi ve bu sürece katılması sağlanmalıdır" dedi.

Tedavinin ana hatlarının hormonal, ruhsal ve cerrahi tedavi yöntemlerini içerdiğini bildiren Karagüzel, tedaviye geç kalınmasının geri dönüşümü mümkün olmayan bozukluklara neden olabileceği gibi, uygunsuz cerrahi girişimlerin de cinsel yaşamla ilgili ciddi sorunlara yol açabileceğini söyledi.

Karagüzel, merkezlerinde 20 yıl süresince yaklaşık 100 cinsiyet gelişim bozukluğu bulunan çocuğun tedavi edildiğini sözlerine ekledi.