Böbrek üstü bezi hastalığı neden olur?

PembeNar Özel

Her iki böbreğin üst tarafında yerleşmiş olan iki küçük organdır. Üçgen şeklinde ve başparmak büyüklüğündedir. Bu bezin vücutta hayati önemi vardır. Böbrek üstü bezleri endokrin bez olarak bilinir, çünkü bu bezler çok sayıda hormon üretmektedir. Bu hormonlar kan basıncının ayarlanmasında, kanın içerisindeki kimyasalların seviyesinin ayarlanmasında, vücuttaki su ve şeker kullanımı ve stres altında iken kaç veya savaş reaksiyonunu verebilmemizi sağlamaktadırlar.

Stresli durumlara karşı dayanabilmemizi sağlamaktadırlar. Bu böbrek üstü bezden üretilen hormonlar kortizon, aldesteron, epinefrin, nor-epinefrin seks hormonları(östrojen ve androjen)

Böbrek üstü bezin hastalığının nedenleri nedir?

Böbrek üstü bezin hastalığına çok nadir olarak rastlanır. Bu bezin cerrahi olarak çıkarılmasına neden olan ana neden bez içerisinde yerleşmiş olan ve gereğinden fazla hormon üreten bir tümör varlığıdır.

Bu fazla hormon üreten tümörlerin çoğu küçüktür ve kanser değillerdir. Bunlar benin yanı iyi huyludurlar ve genellikle laparoskopik ( kapalı ameliyat) olarak çıkarılabilirler. Bu bezler fazla hormon üretmenin dışında da ameliyat edilebilir. Bunlar; çok fazla büyürlerse ve kanser riski varsa da ameliyatla çıkarılırlar. Adrenal kanser çok nadir karşılaşılan bir durumdur. Adrenal kitleler bazen başka şikayetlerle yapılan tetkikler esnasında tesadüfen saptanır.

Böbrek üstü bez hastalığının belirtileri nelerdir?

Adrenal bez hastalıklarında belirtiler genellikle adrenal bezdeki bir tümörden salgılanan fazla hormonun etkisine bağlıdır. Bu fazla hormon üretimine bağlı oluşan başlıca hastalıklar; Feokromositoma, aldosteronoma(Conn sendromu), ve kortizon üreten tümör(cushing). Bunların tipik özellikleri aşağıda verilmektedir.

Feokromositoma: Salgılanan fazla hormon sonucunda kan basıncı çok yükselir ve periyodik şiddetli baş ağrısı, çok fazla terleme, ankziyete, çarpıntı ve kalp hızında artma. Bu belirtiler birkaç saniyede sonlanacağı gibi dakikalarca da sürebilir.

Conn sendromu: Fazla aldesteron üreten bir adenoma vardır. Üretilen bu fazla aldesteron kan basıncını yükselttiği gibi kan potasyum düzeyini düşürür. Bu durum hastalarda genellikle halsizlik, yorgunluk, güçsüzlük ve sık idrara çıkmaya neden olur.

Cushing sendromu: Gereğinden fazla kortizon üreten bir tümör mevcuttur. Bu fazladan üretilen kortizon hastalarda kan şekeri seviyesinde yükseklik(şeker hastalığı), şişmanlık özellikle yüzde ve göbek çevresinde, kan basıncında yükselme, bayanlarda adet düzensizliği, kolay tahriş olabilen bir cilt. Çoğu cushing sendromu beyindeki pituitary bezdeki bir adenomdan fazla salgılanan hormon nedeniyle olmaktadır bu hastaların tedavisinde adrenal bezin çıkarılması yoktur.

İnsidentiloma: Başka sebeplerle görüntülenme yapılırken tesadüfen bulunan adrenal bezdeki kitleler yukarıda saydığımız hormonları fazladan üreterek bu hastalıklara sebep olabilirler. Ama bu şekilde tesadüfen yakalanan adrenal kitleler genellikle bir fazla hormon üretmezler ve hiç bir belirti vermezler ve genellikle iyi huyludurlar. Bu tesadüfen yakalanan adrenal kitlelerde ameliyat endikasyonları şunlardır;

- Eğer fazladan hormon üretiyorsa
- Kitle 4 cm den daha büyükse
- Kitle malin karakter taşımakta ise.

Adrenal bez kanseri: Çok nadir kanserlerdir. Genellikle tanı konulduğunda çok büyüktürler, eğer 10 cm geçmişse açık ameliyat yapılması daha çok tercih edilmektedir.
Eğer adrenal bezde bir kitle görüntülersek veya adrenal bez hastalıklarının bir belirtisinden şüphelenildiği zaman bu hastaya fazladan üretilen bir hormon var mı diye kan ve idrar tetkikleri yapılmalıdır.

Görüntüleme yöntemlerinden: Abdominal ultrasonografi (USG), abdominal tomografi (BT) MR, nükleer tıp ta sintigrafi çalışmaları kullanılabilmektedir.

Fazla hormon salgılayan adrenal bezlerin tedavisinde tümör boyutuna bakmadan cerrahi olarak çıkarılması gerekmektedir. Kanser şüphesi olan ve 4 cm den büyük olan adrenal kitlelerinde tedavisi yine cerrahi olarak çıkarılmasıdır.