Böbrek taşı düşürme ve kum dökme belirtileri nelerdir? Taş düşürmeye ne iyi gelir?

Böbrek kumu dökme belirtileri kişiden kişiye değişkenlik gösterebilir. Bazı hastalar böbrek kumu dökerken herhangi bir ağrı ve acı hissetmezken bazı hastalarda bu süreç çok ağrılı ve sancılı olabilmektedir.

Hastalığın tanımı: Böbrek taşı; böbrek kanalları içerisinde oluşan mineral içerikli sert kitlelerdir.

Neden olur ?:Böbrekte taşların oluşumu birçok faktörün bir araya gelmesi ile ortaya çıkmaktadır. Böbreklerde şekillenen ve atılan idrarın miktarı çok önemli olup, bir takım faktörlerin etkisi ile bazı kimyasal maddelerin idrar yoluyla atılımı artmakta ve alınan sıvı miktarına bağlı olarak azalabilen idrarda bu maddeler kolayca çökerek, küçük kristallerin oluşmasına yol açmaktadır. Bu kristaller şekillendikten sonra hızla birleşerek böbrek taşlarını oluşturmaktadır.

Şikayetler ve Bulgular: Taşın bulunduğu taraftaki yan boşluk ağrısı en önemli belirtidir. Ağrı şiddetli, bıçak saplanır tarzda olabildiği gibi bazen de uzun sürebilen ve dayanılabilen yan ağrıları olabilmektedir. Özellikle böbrekten çıkıp idrar kanalına (üreter) giren taşlar, çok daha şiddetli ağrı oluşturmaktadır. Ağrının şiddeti zaman zaman artıp azalabilir. Ayrıca idrarda kanama, yanma, bulantı ve kusma da görülebilmektedir.

Tanı: En sık uygulanan inceleme yöntemi ultrasonografidir. Hastalara herhangi bir uygulama zorluğu oluşturmayan, basit ve pratik bir uygulamadır. Boş veya ilaçlı böbrek filmi (IVP), spiral, bilgisayarlı tomografi gibi radyolojik yöntemlerle de teşhis konulabilmektedir. Tedavi planı, taşların bulundukları yere, sayısına ve taşların çapına bağlı olarak değişmektedir.

Tedavi:

Taş Kırma(ESWL)

Vücut dışında oluşturulan şok (basınç) dalgalarının böbrekteki taşlar üzerine odaklanması ile taşların kırılması esasına dayanan modern, pratik ve ağrısız tedavi şeklidir. Bu yöntemle taşlar küçük parçalara ayrıldıktan sonra vücuttan dışarı atılabilmektedir. Tüm taşların tedavisinde etkili olmayıp; büyük taşlar, aşırı şişmanlık, kanama bozuklukları, idrar yollarında enfeksiyon ve idrar yollarında tıkanıklık, bu yöntem için engel teşkil eden faktörlerdir.

Endoskopik Yöntemler

Böbrek ile idrar torbası arasında yer alan üreterde (idrar kanalı) takılıp kalan taşların tamamına yakını üreteroskopi yöntemiyle tedavi edilebilmektedir. Bu yöntem, açık ameliyat yapılmaksızın endoskopik yoldan (kapalı, vücuda kesi uygulanmadan) yapılır. İşlem sırasında özel ışıklı bir alet ile taşın bulunduğu idrar kanalına girilerek taşa ulaşılır, büyük taşlar kırılarak küçültülüp direkt dışarı alınarak idrar kanalı taşların tümünden temizlenir. Yine böbrek içindeki taşlar da Fleksible Üreterorenoskopi yöntemiyle üreter(idrar kanalı)’den girilerek böbreğe kadar çıkılır ve taş kırılır.Hastanın iyileşmesi ve günlük aktivitelerine dönmesi çok hızlı olup aynı gün hasta evine gönderilebilmektedir.

Perkütan Taş Cerrahisi

Teknolojik gelişmeler ve modern yaklaşımlar sayesinde, günümüzde böbrek taşlarının %99'u kapalı ameliyat yöntemleri ile tedavi edilebilmektedir. Taş kırma yöntemi ile tedavi edilemeyen veya kırılsa da dökülemeyecek büyüklükte olan taşların çoğunda, perkütan taş cerrahisi uygulanmaktadır. Cilt üzerine yapılan 1 cm'lik kesi ile böbreğe endoskopik olarak girilerek taşlara ulaşılmakta ve bu taşlar kırılarak dışarıya alınmaktadır. İşlem sonrasında hastalar, büyük ameliyat yarası olmaması nedeniyle erkenden ayağa kalkabilmekte, çok kısa sürede iyileşerek, aktivitelerine dönebilmektedir.

Açık Ameliyat

Günümüzde artık hem teknolojik gelişmeler ile yaygın uygulanan endoskopik (kapalı) girişimler, hem de taşların daha küçük boyutlarda iken tespit ve tedavi edilebilmesi nedeniyle açık cerrahi girişimlerin oranı % 1- 2 değerlerine kadar gerilemiş bulunmaktadır. Böbreklerin hemen hemen tüm boşluklarını dolduran büyük ve kompleks taşlar ile taşların alt kısmında tedavi sonrasında düşmelerini engelleyecek darlık bulunması durumlarında bu yöntem seçilebilmektedir.

Tedavi Sonrası Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar:

Yeniden Taş Oluşumunun Engellenmesi

"Böbrek ve İdrar yolları taş hastalığı", tedavi edilmiş olsa bile tekrar edebilmektedir. Bu nedenle idrar yollarında taş olan hastaların tedavi sonrasında ileri incelemeler ile yakından takibi gerekmektedir. Günümüzde artık başarılı bir şekilde taşların vücuttan uzaklaştırılmaları kadar yeni taşların oluşumunun engellenmesi de çok büyük önem taşımaktadır. Böbrek ve idrar yollarında bulunan taşların büyümesini veya yeniden taş oluşmasını engelleyecek en etkili ve gerekli birincil önlem gün içerisinde en az 2.5 litre su içilmesidir. Bu yolla yoğunluğu daha azalacak olan idrar ile taş oluşturabilecek risk faktörleri çok daha kolay atılabilecek ve bu maddeler bir araya gelip çökme imkanı bulamayacaktır. Bazı yiyecek ve içeceklerin, içeriklerinde yer alan bazı risk faktörleri nedeniyle taş oluşum riskini artırdıkları çok iyi bilinmektedir. Bu konu özellikle son 10 yıllık süreçte daha çok önem kazanmış olup, hastaların besin alışkanlıklarının bu konuda deneyimli bir diyetisyen tarafından çok iyi değerlendirilmesi ve günlük gıdaların uygun besinlerle desteklenmesi giderek daha fazla önem arz eden bir koruyucu önlem olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca, uygun kiloyu sürdürme ve yeteri kadar yapılan fizik egzersizleri de belirlenen risk faktörlerinden uzaklaşma için etkili önlemler arasındadır. Son olarak taş hastalığından muzdarip bireylerin, özellikle de ailesinde bir veya birden fazla bireyin taş hastalığı bulunan hastaların genetik açıdan da detaylı olarak değerlendirilmesi, bu yolla hem bu hastalığa olabilecek yatkınlık ile, gelecekte oluşabilecek yeni taş oluşum riskinin belirlenmesi de bu konu ile etkin olarak uğraşan merkezlerin üzerinde durduğu ve yoğun olarak çalıştığı bir konu olup, sık tekrar eden taş hastalığında mutlaka ele alınması gereken bir konudur. Unutulmaması gereken konu, taş hastalığının erken teşhis, etkili ve en az zarar veren yöntemler ile tedavi ve çok yakın takip gerektiren bir problem olduğudur. Ancak bu şekilde gelecekte oluşabilecek yeni taşları engellemek mümkündür. Önceleri yapılan bir açık ameliyat ile ortadan kalktığı zannedilen ve gereken önlemler alınmadığı için sık sık tekrar edip geriye dönüşümü olmayan yapısal, işlevsel problemlere yol açabilen taş hastalığı bu alanda deneyimli bir merkez tarafından ele alınması gereken, birden fazla disiplinin yaklaşımı ile hastaya çok az zarar veren etkili tedavinin yanı sıra detaylı bir araştırmanın mutlak gerekli olduğu bir problem durumuna gelmiştir.

Taş Hastaları Neler Yapmalıdır?

Her gün yeteri kadar sıvı alınması ( 2-2.5 lt, 10-12 bardak)
Sık tekrar eden taş hastalığı durumunda yiyeceklerin düzenlenmesi
Düzenli yürüyüş ve egzersizler
Stresten uzak bir yaşam tarzının sağlanabilmesi
6 ayda bir idrar analizi ile ultrasonografi incelemesinin tekrarı
Vücutta taş oluşumuna yol açan sebeplerin aydınlatılması amacıyla kan ve idrar örneklerinin incelenmesi ve gereken tedavinin başlatılması
Mevcut taşların büyümeden gereken önlemlerin alınması ve taşların uygun yöntemlerle temizlenmesi
Düşürülen taşların analiz amacıyla biriktirilmesi ve inceleme amacıyla bu konu ile ilgilenen deneyimli merkezlere başvurulması
Ailesinde yaygın taş hastalığı bulunan ve sık sık taş oluşumu ile karşılaşan bireylerin bu konuda deneyimli merkezlerde genetik incelemelerden geçmesi