Bebeklerde diş çıkarma belirtileri ne zaman başlar?

Dr. Handan YAŞAR

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

Serpil Dokurel - PembeNar özel

Bebeklerde diş çıkarma süreci doğal bir süreç olmasının yanında oldukça sıkıntılı bir süreçtir. Bebeklerde dişler kalıcı ve daimi olmak üzere iki grupta incelenir. Daimi olacak dişlerin de sağlıklı olabilmesi için diş çıkarma sürecinde bir takım noktalara dikkat edilmelidir. Bebeğinizin diş çıkarma sürecine girdiğini düşünüyorsanız ve bebeklerde diş çıkarma belirtileri ne zaman başlar, bebeklerde diş çıkarma ağrısına ne iyi gelir gibi ebeynler tarafından merak edilen soruların cevapları.

Dişler süt ve daimi ( kalıcı) dişler olmak üzere iki grupta incelenir. İlk süt dişleri genellikle 6. aydan itibaren sürmeye (çıkmaya) başlar. Bu dönem 36.ayda tamamlanır. Bu süreç tamamlandığında ağızda üst çenede 10, alt çenede 10 olmak üzere 20 tane süt dişi bulunur. İlk kalıcı diş 6 yaş dişi olarak bilinen birinci büyük azı dişidir.Bu dişler her iki çenede son süt dişinin hemen arkasında çıkarlar. Kalıcı dişlerin çıkma süreci, 3. büyük azılar(20 yaş dişleri ) hariç 12 yaş civarında tamamlanır.

Süt dişlerinin çıkma zamanı ırksal, etnik ve kalıtsal özelliklere göre değişkenlik gösterir. Bebeklerde diş çıkarma 3 aylıkken başlayabileceği gibi bu süreç 14-16. aya kadar uzayabilir. Erken ya da geç çıkarılan süt dişlerinin çürüğe yatkınlığı ya da başka problemleri beraberinde getirmesi gibi endişelenecek bir durum söz konusu değildir. Bebeklerin gelişimleri sırasında yürüme, konuşma zamanları nasıl farklılık gösteriyorsa, diş çıkarma zamanlarının farklılık göstermesi de normaldir.

Bebeklerde diş çıkarma belirtileri nelerdir?

Diş çıkarma sırasında yaşanan belirtiler ve huzursuzluklar bebekten bebeğe farklılık göstermekle birlikte, aynı bebekte dişten dişe de farklılık gösterebilir. Diş çıkarken görülen belirtiler ve huzursuzluklar, diş çıkmasından 1 hafta öncesinde başlar, dişin diş etini aşmasıyla ve ağız içinde kendini göstermesiyle son bulur.

Dişin çıkacağı bölgedeki diş eti kızarık ve şiştir. Diş çıkarken, diş etine baskı uyguladığı için bölgesel ağrı hissi ve bununla birlikte gelen huzursuzluk, ağlama, kulağı kaşıma ve çekiştirme, beslenme ve uyku düzeninde bozulmalar, beslenmeye karşı isteksizlik ve kilo kaybı görülebilir. Dişetlerindeki kaşınma sebebiyle diş çıkaran bir bebek, eline ne geçirirse ağzına götürüp ısırmak isteyecektir.Ağız salyasındaki artış diş çıkarma belirtilerinin en önemlisidir. Salya artışı nedeniyle özellikle çene ve ağız çevresinde tahriş (kızarıklık) meydana gelebilir. Bu dönemde bebeğin yüzü temiz ve yumuşak bir bezle silinmeli, cildi uygun bir nemlendirici kremle nemlendirilmelidir.Tükürük salgısının artması bağırsak hareketlerini artırıp hafif ishale neden olabilir.Diş çıkarma döneminde görülen ishal üç günden uzun sürmez. Yine artan salyanın boğazda birikmesiyle ara ara öksürük görülebilir.

Ateşlenme her ne kadar diş çıkarma belirtilerinden biri olsa da bazen aynı zamana denk gelmiş farklı hastalıkların habercisi de olabilir. Bebekler diş çıkarma dönemlerinde hastalıklara daha yatkın olurlar ve iyileşmeleri de daha sorunlu olabilir.Bunu da göz önünde bulundurarak yakın ateş takibi yapılmalıdır. 37-38,5 derece arasında seyreden ateş diş çıkarma belirtisi olabilir ancak 38,5 dereceyi aşan veya uzun süre devam eden yüksek ateş, ishal, huzursuzluk ve iştahsızlık gibi belirtiler ihmal edilmemeli mutlaka çocuk doktoruna başvurulmalıdır.

Bebeklerde diş çıkarma ağrısına ne iyi gelir?

Bebeklerin diş çıkarırken rahatlatılabilmesi için yapılabilecek birkaç basit yöntem vardır. En kolay çözümlerden bir tanesi soğuk uygulamasıdır. Bu dönemde diş etleri çok hassas olduğundan mümkün olduğunca sıcak gıdaları vermekten kaçınmalısınız. Bu dönemde ılık hatta soğuk yiyeceklere ağırlık verin.Bebeğin eline buzdolabında bekletilmiş salatalık, havuç gibi sert gıdalar verebilirsiniz.Bebeğiniz bu besinleri tüketirken aynı zamanda ağrılı bölgeye soğuk masaj uygulaması da yapmış olacaktır.

Bir diğer soğuk uygulama yöntemi ise anne sütü veya meyve pürelerinin buz kalıplarında dondurulup bebeğin yemesine izin verilmesidir.Bu şekilde o bölgedeki ağrı ve yanma hissi azalacaktır. Kereviz sapı da iyi bir alternatiftir. Kerevizin rahatlatıcı bir etkisi var.Kereviz saplarını kesin, yıkayın, 10 dakika buzlukta soğutup buzlukta tutun ve dişlerini kaşıması için bebeğinize verin.

İçi su dolu olan, plastik ve boyalı olmayan diş kaşıyıcıları bebeklere ısırması için verilebilir. Verilmeden önce 5 dakika buzdolabında bekletilmesi etkinliği artıracaktır ve diş çıkan bölgede rahatlama hissi yaratacaktır. Bebeklere kemirmesi için verilen sert gıdalar veya diş kaşıyıcıları kullanımı sırasında, bebeğin oturur pozisyonda ve ebeveyn gözetiminde olması yaşanabilecek kazalara karşı alınacak önemli bir önlemdir.

Bebeğiniz emzik kullanıyorsa, emziği bir bardak içme suyu içine daldırıp, emziğin ucunu sıkıp bırakarak içine su doldurun. Daha sonra buzluğa kaldırın. Donduktan sonra bebeğinize verin. Yemeklerden önce dişlerini biraz bu şekilde yatıştırırsanız öğünler daha verimli geçebilir
Evde sıkılmış hafif soğuk meyve sularına ağırlık verin. Böylece sıvı alımını sağlarken bir yandan da öğünlerde azalttığı vitamin ve mineralller açısından destek sağlamış olursunuz.

Diş çıkaran bebeklerde ilaç kullanılmalı mıdır?

Bebeklerin diş çıkarırken rahatlaması için yukarda saydığımız uygulamalar yeterli gelmiyorsa, doktor kontrolünde ilaç kullanılabilir. Diş çıkarma sürecinde lokal olarak ağrı hissedilen bölgeye, ağrı kesici ve rahatlatıcı jel uygulanabilir. Bunlar geçici rahatlama sağlar.Bebeğiniz çok huzursuzsa veya ateşi varsa doktora danışılarak parasetamol veya ıbuprofen içeren ilaçlardan verilebilir.

Bebek ve Çocuklarda Ağız-Diş bakımı:

Bebeklerde ağız-diş temizliği ilk dişlerin çıkmasıyla başlar.Anne bebeğin beslenmesinden sonra dişleri ve ağız içini temiz ve ıslatılmış gazlı bez ile temizlemelidir.Her beslenmeden sonra ağız temizliğini sağlamak için bebeğe bir miktar su verilir.Diş sayısı artınca yaklaşık 1.5-2 yaş civarında diş fırçası kullanmaya başlanabilir.Çocuk diş macununu yutmayacak yaşa gelinceye kadar ( yaklaşık 3 yaş) diş macunu kullanımı önerilmez. Diş macunu kullanımına başlandığı dönemde, florürlü diş macunlarından herhangi biri tercih edilebilir.Bebeklerde ilk diş muayenesi, ilk diş çıkmasından sonraki 6 ay içerisinde yapılmalıdır. İlk diş muayenesinin bu kadar erken yapılmasının asıl amacı, aileleri bebeğin beslenme şekli ve dişlerinin nasıl temizlenmesi gerektiği konusunda bilgilendirmektir. Yanlış beslenme alışkanlıkları ve diş temizliğine önem verilmemesi sonucunda erken çocukluk dönemi çürüklerine sıkça rastlanmaktadır.