Bağırsak polipleri kansere dönüşür mü?

KOLON KANSERİ (KALIN BAĞIRSAK KANSERİ) NASIL BAŞLAR?

Hemen hemen tüm kalın bağırsak kanserlerinin, bağırsağın iç yüzeyini kaplayan örtü tabakasında gelişen polip denilen bir kabartı dan başladığı konusunda görüş birliği vardır.

Polip, bağırsak iç yüzeyini örten tabakadan gelişen, bağırsak içine doğru büyüyen kabartı ve şişliğe verilen genel isimdir. Zaman içinde, polipi oluşturan hücrelerin yapısal değişimleri sonucu polip zemininde kanser hücreleri ortaya çıkabilir. İlk evrede polip içinde sınırlı kalan kanser hücreleri zaman içinde çoğalarak tümör kitlesini oluşturur ve bu kitle kalın bağırsak (kolon) duvarını işgal eder. Kontrolsüz büyümesini sürdüren kanser hücreleri belli bir dönem den sonra bağırsak tıkanıklığına yol açabilir, ileri evrede çevre ve uzak organlara yayılabilir.

Polipten kanser gelişimi yıllar süren bir süreçtir. Bu nedenle her polipte zaman içerisinde kansere dönüşür olarak algılanmamalıdır. Bazı polipler zaman içerisinde büyür ve bu büyüyen poliplerin bir kısmında da kanser gelişebilir.

POLİP NEDİR?

Polip, kalın bağırsağın iç yüzeyini örten tabakayı oluşturan hücrelerin çoğalması sonucu gelişen ve bağırsak kanalı içerisine doğru büyüyen çıkıntı formunda oluşumlardır. Bazı polipler, düz yani sapsız; bazıları ise bir sap ile bağırsak duvarına bağlıdır.

Polipler, kalın bağırsağın en sık görülen hastalıklarından biridir. Sağlıklı insanlar üzerine yapılan bir araştırmada erişkin bireylerin kalın bağırsağında %15-20 oranında polip tespit edilmiştir. Elli yaş üzeri bireylerin kalın bağırsağında polip görülme olasılığı daha da artmakta ve oran %40-50’lere ulaşmaktadır. Polipler kalın bağırsağın daha çok son kısımlarında yani sigmoid kolon ve rektumda gözlenir. Bu bölge, kalın bağırsak kanserinin de en sık oluştuğu bölgedir.

Polipten kanser gelişimini belirleyen en önemli faktör polipin tipidir.

Adenomatöz polip: En sık kanserleşme potansiyeli olan poliplerin başında adenomatöz polipler gelir. Adenomatöz poliplerin kanserleşeceği kesin değildir, ancak kalın bağırsak kanserleri %90’ın üzerinde bir oranla adenomatöz polip zemininde geliştiğinden, bunların tam olarak temizlendiğinden emin olunması gerekir.

Hiperplastik polip: Kolonda en sık görülen polip tipi hiperplastik poliplerdir. Bunların genel olarak kanserleşme potansiyeli taşımadığı kabul edilir.

Karsinoid polip: Kalın bağırsakta çok sık olarak bulunmamakla birlikte en sık rektumda görülürler. Bu tip poliplerde polipin büyüklüğü artıkça kanserleşme potansiyeli de artmaktadır.

İnflamatuar polip (yalancı polip): Bu polipler sıklıkla uzun süreli Ülseratif kolit, Crohn hastalığı gibi barsak hastalığı olanlarda görülür. Kanserleşme göstermedikleri kabul edilir.

Hamartomatöz polip: Kanserleşme potansiyelinin çok nadir olduğu poliplerdir.

Hangi polipler tehlikelidir? / Hangi polipler kanserleşir?

Her polipten kanser gelişmez. Kalın bağırsakta gelişen bazı polipler büyür ve bu büyük poliplerin bazılarından kanser gelişir.

-Poliplerin boyutu büyüdükçe (çapı 1 cm’den büyük polipler),

-Poliplerin sayısı artıkça (bağırsak içinde 3 ve fazla polip olması),

-Poliplerin üzerinde kanama – ülserasyon (dejenerasyon) varsa,

-Polip geniş taban ile bağırsak duvarına yayıldı ise – sapsız polip ise kolon kanseri riski yükselmektedir.

NEDEN KOLON KANSERİ (KALIN BAĞIRSAK KANSERİ) ÖNLENEBİLİR BİR HASTALIKTIR?

Kalın bağırsak polipleri genellikle iyi huylu olmasına karşın kalın bağırsak kanserleri ile olan ilişkisi kesin olarak bilinmektedir. Kalın bağırsak kanserlerinin %90’dan fazlası polip zemininde gelişir. Her polip kanserleşmese de bazı polipler büyür ve kansere dönüşebilir. Bu süreç yıllar sürebilir. Bu nedenle kalın bağırsak-kolon poliplerinin polipektomi yapılarak çıkarılması kalın bağırsak kanserinin gelişimini önlemektedir. 50 yaş üzerindeki bireylerin, aile geçmişinde kolon kanseri (bağırsak kanseri) ve/veya polip hikayesi olanların tarama yöntemlerinden faydalanması gerekir. Polip oluşumları henüz kansere dönüşmeden bağırsaktan temizlenirse kolon kanserinin önüne geçilebilir. Bu nedenle kalın bağırsak kanseri önlenebilir bir hastalık olarak tanımlanmaktadır.

Kolon poliplerinin kolonoskopi ile çıkarılması işlemine polipektomi denir.

Prof. Dr. Ayhan Kuzu