Alışveriş çılgınlığı manik atak belirtisi olabilir

Fırat Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Ana Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Murad Atmaca, iki uçlu mizaç bozukluğu (manik atak) olan kişilerin, aşırı alışveriş yapma ve para harcama gibi davranışlar sergileyebildiğini belirterek, "alışveriş çılgınlığı"nın manik atak belirtisi olabileceğine dikkati çekti.

Atmaca, alışverişin genellikle kadınlarla özdeşleştiğini fakat erkeklerde de alışveriş bağımlılığının gözlemlendiğini söyledi. Bazı bağımlılıkların ele alınmadan önce bir ruhsal bozukluk olup olmadığına bakılması gerektiğini belirten Atmaca, ''Aşırı alışveriş yapma isteği bazen eşlik eden bir ruh bozukluğu, örneğin manik atak belirtisi olabilir" dedi.

Manik atak (bipolar bozukluk) rahatsızlığı olan kişinin, hiç yapmadığı kadar para harcayabildiğini, gerekli gereksiz alışveriş yapabildiğini ve ihtiyacı dışında 10 ayakkabı alabildiğini ifade eden Atmaca, "Aslında bu bağımlılık değil, tamamen manik atak kliniği içerisinde, kişinin gerçeği değerlendirme yetisinin bozulmaya başlaması nedeniyle gerekli gereksiz şeyleri almaya başlamasıdır'' diye konuştu.

Bazen hasta yakınlarının, rahatsızlığı bulunan kişi için "Kredi kartının limitinin sonuna kadar harcama yapıyor. Maaşını alıyor ve bir günde harcayıp bitiriyor" gibi şikayetlerde bulunduğunu anlatan Atmaca, bu tarz durumlarda kişiler için geçici olarak vasi tayini istediklerini ve bu kişilerin harcamalarını vasilerinin yaptığını söyledi.

Manik atağın dışında "kompulsif alışveriş yapma" denilen bir durumun da olduğunu belirten Atmaca, şunları kaydetti: ''Bu durumda ise kişi, alışveriş yapınca rahatlık, yapmadığı dönemlerde gerginlik hissediyor. Kişi, gerginliğini azaltmak için de doğal olarak alışveriş yapıyor, normal olarak çarşı pazara gidip alışveriş yapabileceği gibi internet üzerinden de yapabiliyor. Böyle bir durumda olan kişi, alışveriş yapma güdüsüne engel olamıyor ve gördüğü şeyi zihnine yazıyor ve daha sonra onu almadan rahat edemiyor. İhtiyacı olsun olmasın aklına koyduğu şeyi almadan duramıyor.''

Atmaca, bu tarz durumdaki kişilerin, psikolojik destek almasının hem kendi hem de yakınları için faydalı olacağını söyledi.

Kredi kartıyla alışveriş yapmanın insanlarda yanıltıcı etki oluşturabileceğine dikkati çeken Prof. Dr. Murad Atmaca, ''Kişi aldığı hizmet ya da ürünün karşılığında cebindeki peşin parayla ödeme ve kredi kartıyla ödeme arasında fark görüyor. Peşin para vererek alışveriş yapmak insanda kendinden bir şey kaybolma, yok olma hissi oluşturuyor. Kredi kartı, sanal olarak bunu ortadan kaldırıyor. Kredi kartında taksitlendirme noktasına gelindiği zaman bu sanallık daha belirgin olarak ortaya çıkıyor. O zaman kişi 'ne olacak ki kartla çekeriz, sonra hallederiz' algısına kapılıyor ve maalesef bu tür durumlar kompulsif alışveriş davranışını aşırı derecede tetikliyor'' diye konuştu.