30 yıllık ayak izi

Ay yüzeyinde insan için küçük bir adım, insanlık için dev bir sıçrayışın yıldönümü


İnsanoğlunun Ay'a ayak basışının 30. yıldönümü, 20 Temmuz Salı günü kutlanacak.
Mars'ın kolonizasyonunun konuşulduğu bugünlerin temelini atan Ay'a yolculuk fikri, geçen yüzyıl başlarından bu yana sayısız romana ve filme konu olmuştu. 16 Temmuz ise bir başka önemli tarihi işaret ediyor. İlk insanlı uzay aracının Ay'a doğru fırlatılışını... Neil Armstrong, Edwin Aldrin ve Michael Collins, Apollo 11 ile 16 Temmuz 1969'da Ay'a doğru yola çıkmışlardı.
Fırlatılıştan dört gün sonra, Armstrong tarafından elle kumanda edilen Ay modülü, Sessizlik Denizi'nin düzlüğüne indi. 21 Temmuz 1969 günü saat 02.56'da (TSİ pazartesi sabaha karşı 04.56) Armstrong, modül merdiveninden inerek Ay'a ayak bastı. İniş modülünün basamaklarından Ay'ın yüzeyine ilk adımını atarken, "Bu, bir insan için küçük bir adım, insanlık için dev bir sıçramadır" dedi.
Üç astronot, 24 Temmuz'da saat 16.51'de kapsülleriyle (kumanda modülü) Büyük Okyanus'a araç paraşütleriyle indi.

Naklen yayınlanmıştı

Apollo 11 astronotları Armstrong ile Aldrin, Ay'da indikleri Sessizlik Denizi'nin (Mare Tranquillitatis) düzlüğünde toprak ve taş numuneleri toplayıp yüzeye bilimsel aygıtlar yerleştirdiler. Ay yüzeyinde 21 saat 37 dakika geçiren astronotları, bütün dünya, TRT dahil, ABD'nin en ileri televizyon teknolojisi sayesinde canlı izledi. Başkan Nixon, astronotlar Ay'dayken onlarla telefon konuşması yaptı.

NASA'nın Apollo programı

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA), 1968'de Ay programına büyük hız vermişti. 1968 sonbaharından 1969 yazına, peş peşe 5 Apollo gemisini Satürn beş roketleriyle dünya yörüngesi ve Ay'da denedi. Beşincisi Apollo 11 ulaştı.
11 Ekim 1968'den 20 Temmuz 1969'a 10 ay içinde beş Apollo aracı kullanıldı.
Apollo Programı, 1961'de kamuoyuna duyurulduysa da, Ay'a iniş ve dönüş için düşünülen karmaşık teknikler arasından hangisinin seçileceği konusundaki karar uzun incelemelerden sonra oluşturuldu.
İlk insanlı Apollo uçuşu trajik bir kaza yüzünden ertelendi. 1967'de, fırlatma provası sırasında uzay aracında fazla oksijenin bir kıvılcımdan parlaması yüzünden üç astronot yerde, koltuklarında yandılar.
Yer yörüngesinde yapılan birkaç insansız uçuştan sonra, 11 Ekim 1968'de Apollo - 7, üç kişilik mürettebatıyla yer çevresinde 163 kez dolandı.
İnsanlı Ay yolculuğunun ilk adımı ise Apollo - 8 ile atıldı.1968'in Aralık ayında, Dünya çevresindeki yörüngesinden çıkarılarak Ay çevresinde yörüngeye oturtulan Apollo 8, bu yörüngede dolandıktan sonra bir sorun çıkmadan yeryüzüne döndü. Apollo 8 astronotları, Ay yörüngesinde Noel vakti, Tevrat'ın Yaratılış (Tekvin) bölümünü dünyaya canlı okudular.
Apollo - 9'un yer yörüngesindeki uzun süreli uçuşu sırasında ise örümceğe benzeyen Ay modülü sınandı.
Ay yörüngesine oturtulan Apollo - 10, Ay yüzeyinden 15 km yüksekliğe kadar indi, artık görünüm, atmosfersiz gökcisminin billurunda neredeyse Ay toprağı ile öpüşmek gibiydi.
Adım adım ve son aylarda çok büyük hızla geliştirilen yöntem, Apollo 11'in Ay'a inişiyle son aşamasına ulaştı.

Nixon'ın vefat mesajı

Ay'a ayak basan ilk astronotlar Neil Armstrong ile Edwin Aldrin'in, "Arz'dan bu denli uzak bir diyarda meydana gelebilecek aksaklığın, iki astronotu havasız gök cisminde ebediyen mezara mahkum etme ihtimali üzerine", dönemin ABD Başkanı Richard Nixon'ın dünyaya okuması için hazırlanan vefat mesajı açıklandı.
Associated Press'in açıkladığı mesajda, ABD'nin 37. başkanı (1969 - 1974) Richard Nixon, o tarihte 38 yaşında olan Armstrong ile 39 yaşındaki Aldrin'in Ay'a ayak basmalarından iki gün önce hazırlanan metne göre, "Kader, Ay'da sükunet içinde keşif yapmaya giden iki insanın, orada huzur içinde dinlenmelerini mukadder kılmıştır" diyor.
Uzaya açılımın en büyük adımlarından biri olan seferdeki başsağlığı metni, dün The New York Times köşe yazarı olan, Nixon'ın konuşmalarını hazırlayan William Safire tarafından kaleme alındı.
"Ay'da Felaket Akıbeti" adını taşıyan 18 Temmuz 1969 tarihli Başkanlık Açıklaması, ilk önce, Armstrong ile Aldrin'in eşlerine bizzat Nixon tarafından bildirilecekti.

Denizci töreni uygulanacaktı

İki astronotun Ay'da ölmeleri kesinleşseydi, dünyada, denizciler için güvertede uygulanan cenaze töreni düzenlenecekti.
Papaz, Yunanca "yıldız gemicisi" demek olan "astronot"ların ruhlarını, aynen denizcilerin bedenleri denize kaydırılırken olduğu gibi, "derinlerin en derinine emanet ederek", Hazreti İsa'nın duasını okuyacaktı.

Bugün ne yapıyorlar?

Apollo 11 mürettebatının üç astronotu, bu yolculuktan sonra tekrar uzaya çıkmadı ve "fezada yavaş yavaş unutuldular."
Astronotların hepsi tarihi olaydan iki yıl sonra NASA'dan ayrılarak, kendi kariyerlerini başka alanlarda da sürdürdüler.
Ay'a ilk ayak basan insan Neil Armstrong, "kendisi için küçük ama insanlık için büyük adımından" sonra doğduğu ve büyüdüğü Ohio'da çok az kaldı. NASA'dan ayrıldıktan sonra Ohio eyaletindeki Cincinnati Üniversitesi'nde Havacılık ve Uzay Mühendisliği bölümünde öğretim üyeliği yapan Armstrong, Challenger mekiğinin 1986 yılında havada infilak etmesi ve yedi astronotun ölmesinden sonra kurulan soruşturma komisyonunda görev yaptı. 1979'da Ohio eyaletinin Lebanon kentindeki petrol alanı donanımları üreten Cardwell International Ltd. Şirketi'nde yönetim kurulu başkanlığına getirilmişti.
Torun sahibi ve bugün 68 yaşında olan Armstrong, şu anda büyük bir elektronik şirketinin yönetim kurulu başkanlığını ve yedi ayrı şirketin de yönetim kurulu üyeliğini yapıyor.

Aldrin

Apollo 11'in bir diğer üyesi 69 yaşındaki Edwin Aldrin de şu anda California'da yaşıyor ve konferanslar vermeye devam ettiği gibi uzay konusunda uzman Starcraft Enterprises adlı bir şirkette danışmanlık yapıyor.
Aldrin, tarihi yolculuktan sonra içine düştüğü alkolizm ve depresyon batağından yavaş yavaş ve güçlükle kurtulduktan sonra, California'daki Edwards Hava Kuvvetleri Üssü'nde "Uzay Araştırma Pilotları Okulu"nun komutanlığına atandı.
Aldrin daha sonra "Return to Earth" (Yeryüzüne Dönüş, 1973) ve "Men from Earth" (Dünyalılar) isimli iki kitap yazdı. Aldrin ayrıca Mars gezegenine insanlı bir uçuş gerçekleştirmeye çalışan bir komitede yöneticilik yapıyor.

Collins

Mürettebatın üçüncü üyesi 68 yaşındaki Michael Collins de, NASA'dan ayrıldıktan sonra 1970 yılında ABD Dışişleri Bakanlığı'nda sözcülük görevini üstlendi. Collins daha sonra sırasıyla Washington Havacılık ve Uzay Müzesi Müdürlüğü, prestijli Smithsonian Enstitüsü'nde müdür yardımcılığı görevlerinde bulundu.
Collins, kendi danışmanlık firması Michael Collins Associates'i kurmadan önce Virginia'daki Vought şirketinin başkan yardımcılığını yaptı. Hala kendi danışmanlık şirketini yöneten Collins, Ay'dan Dünya'ya dönüşte Büyük Okyanus'a inişi anlattığı "Carrying the Fire" (Ateşi Taşırken) adlı kitabı 1974'te yayımlandı. Kendisinin "Liftoff (Rampadan Yükseliş)" isimli bir kitabı daha var.

Uzay uğruna hayatlarını verdiler

Sovyetler Birliği ile ABD arasında uzay yarışının başladığı ilk yıllardan bu yana, çok sayıda ölümlü kaza meydana geldi. Bunlardan başlıcaları şunlar:
* 27 Ocak 1967: Cape Kennedy uzay üssünde havalanmaya hazırlanan Apollo 1'de çıkan bir yangın sonucu, Virgil I. Grissom, Edward H. White ve Roger Chaffe adındaki astronotlar öldü.
* 23 - 24 Nisan 1967: Kozmonot M. Komarov, uzay kapsülünün paraşütünün açılmaması sonucu yere çakılarak öldü.
* 6 - 30 Haziran 1971: Georgi T. Dolrovolsky, Vladislav N. Volkov ve Viktor I. Patsayev adındaki kozmonotlar, uzaydan dünyaya dönüşlerinde atmosfere girmeleri sırasında kapsüldeki basınç kaybı yüzünden öldüler.
* 18 Mart 1980: Bir Vostok roketine yakıt doldurulurken patlama meydana geldi. Plesetsk uzay üssündeki 50 görevli öldü.
* 28 Ocak 1986: Challenger Uzay Mekiği kalkışından 73 saniye sonra patladı. Yedi kişilik mürettebat öldü.

Başdöndürücü yarış

İkinci Dünya Savaşı'nın ardından ABD ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği arasında patlak veren Soğuk Savaş'ın bir dizi olumlu yanı yanı oldu: Yüksek teknoloji yarışı.
Yüksek teknoloji yarışının kendini ortaya koyduğu yer ise uzaydı. İki ülke de uzayın keşfinde kıyasıya yarıştı. İlk hangisi aya araç gönrecek, ilk hangisi aya bayrağını dikecekti. Bu yarışın galibi, tüm dünyaya gücünü ve teknolojik üstünlüğünü de kanıtlamış olacaktı.
Yarışa, Sputnik 1 uzay aracını 4 Ekim 1957'de yörüngeye fırlatan SSCB start verdi. Sputnik 2'nin bu kez bir canlı, `Laika' isimli bir köpekle sadece bir ay sonra fırlatılması, ABD'yi telaşa kaptırdı. 31 Ocak 1960'da ABD Expolorer 1'i fırlatarak dikkatleri üzerine çekti.
Bu yıllarda iki ülke de tüm enerjileriyle bu yarışa kitlendiler. İki ülkenin istibarat teşkilatları, bu saatten itibaren birbirlerinin ellerindeki bilgileri ve projeleri elde etmek için kıyasıya yarışa girdiler.
O günkü adıyla SSCB, Ay'a insan göndermek amacıyla Soyuz programını devreye sokmasına rağmen, beklenmedik bir kaza sonucu bu programın rafa kaldırılması; ABD'nin bir adım öne geçmesine neden oldu. ABD çok gecikmeden 16 Temmuz 1969'da Apollo 11 adı verilen bir projeyle Neil Amstrong, Edwin Aldrin ve Michael Collins'den oluşan rüya takımını aya yollamayı başardı. 20 Temmuz 1969'da saatler 16.17'yi gösterirken Armstrong'un Ay'da tüm insanlığa seslenirken söylediği gibi, insanlık için büyük bir adım atılmış oldu. Ve ABD, bu başdöndürücü yarışta insanlık tarihinin kaydettiği en büyük ve değerli skoru elde etti.