Erken menopoz kapıyı çalarsa…

PROF. DR. GÖKALP ÖNER- 40 yaşından önce her ay düzenli adet görürken sık sık adet görmeye mi başladınız, ateş basmalarınız, gece terlemeleriniz mi var? Aman dikkat! Bir an önce kadın doğum uzmanınıza başvurun ve yumurtalarınıza baktırın. En azından adetin herhangi bir gününde bakılabilecek kan testi ile yumurta rezervinizi öğrenin. Bu testin ismi; AMH testidir. Eğer 1.5’in altında bir değerse; aman dikkat alarm çanları çalmaya başlamış demektir. Eğer 0.5’in altındaysa yaşıtlarınıza göre erken menopoza girmek üzeresiniz artık zaman tükenmek üzeredir.

Ne yazık ki bir kadın doğduğunda belli bir yumurta sayısı ile doğar ve yumurta tükenince menopoza girer.

Erken yumurtalık yetmezliği, kadınların yüzde 5-10’unda görülen ve genellikle kalıtımsal nedenlere bağlı olsa da özellikle tiroit bezinin iyi çalışmaması da çok büyük etkenler arasındadır.

40 yaşından önce yumurtalık fonksiyonlarının bozulması sonucunda adet görememe, gonadotropin ve östrojen hormonu seviyelerinin düşmesi şeklinde ortaya çıkar. Erken menopoz olarak da adlandırılabilir. Bu hastalık, fizyolojik ve psikolojik pek çok soruna yol açabilir. Özellikle erken yumurtalık yetmezliği ile mücadele eden kadınların birçoğu doğal yollarla gebe kalamaz. Ama günümüzde yumurta canlandırma işlemleri ile yumurta elde edilip tüp bebek ile şans doğmaktadır. Yine de bu yöntemlerin başarı şansı ne yazık ki yüzde 10-15’lerdedir.

O yüzden iş işten geçmeden eğer ailenizde erken menopoz öyküsü varsa, guatr için ilaç kullanıyorsanız ve adetleriniz çok düzenli iken bir anda bozulduysa mutlaka yumurtalarınıza baktırmalı ve azalmış ise toplatıp dondurmalısınız. İleride menopoza dahi girseniz o dondurulmuş yumurtalarınızla birlikte gebelik şansınız da olabilir.

“Peki en az kaç yumurta dondurmalıyım?” diyenleri duyar gibiyim. Bununla ilgili birçok çalışma yapılmış; sonuçlar ise şöyle: En az 10 yumurta toplanmalı ve dondurulmalı. Çünkü her yumurta sperm ile döllenip embriyo oluşmadığı gibi her embriyoda gebelik getirecek beşinci gün embriyosuna ulaşamayabilir. O yüzden ne kadar çok yumurta, o kadar çok embriyo ve gebelik şansıdır.

Yine çok sorulan diğer soru şudur: “Ben yumurtamı dondurmak istiyorum ama bekarım ve bekaret hassasiyetim var, ne yapabilirim?” Bu hastaların yumurtaları anestezi altında iğne ile karından toplanabilir ve aynı gün taburcu edilir.

Bir de en çok sorulan sorulardan olarak; “Bu ay yumurtalarımı toplattım, tekrar ne zaman toplatmalıyım?” sorusu var. Eğer herhangi bir mani yoksa beklemeden hemen önünüzdeki ay. Çünkü o ay ki yumurtaları toplayabilmek için verilen yumurta olgunlaştırma iğneleri gelecek ayın aday adayı yumurtlarını da uyardığından bir sonraki ay daha fazla yumurta toplanabilir.

Ve bence bu konudaki en önemli vurgulanması gereken nokta kanser hastalığı nedeniyle kemoterapi veya radyoterapi alacak bekar kadınlardır. Mutlaka yumurtalarını kemoterapi ve radyoterapi almadan toplatıp dondurmalılar tabii ki o durumda ilk anda hastalıktan kurtulmak geliyor akla ama çoğunlukla tedavi bitip gelecekte gebelik istemi olunca yumurtalar zarar görüyor.

Yumurta toplama işlemi nedir, nasıl yapılır?

Yumurta toplama işlemi genellikle adetin 2. veya 3. günü öncellikle ultrason ile yumurtalara bakılır, herhangi bir kist yoksa ve hormonlar istenilen seviyede ise yumurta uyarma iğneleri başlanır. Ortalama 10 gün sürer. Sonrasında yumurta olgunlaştırma iğnesi yapılır ve yumurtalar anestezi altında iğne ile toplanır. Yumurta toplamak için adet olması şart mı? Hayır değil bazen toplamak için zamanla yarışılır ve ultrasonda yumurtalar uygunsa hormonlarda iyiyse direk başlanabilir ve o ayki yumurtalar uyarılıp toplanabilir.

Bazen de yumurta uyarma yaparken bazı yumurtalar önden gider, bazı yumurtalar arkadan gelir. O durumlarda aynı ayda ardışık olarak yumurta toplanabilir. Bu tedavi protokolü; Shangay tedavi protokolü olarak isimlendirilir.