Sağlık sisteminin sağlığı

Geçtiğimiz dönemde Sağlık Bakanlığı ciddi atılımlara imza attı. Sağlıkta alınan tedbirlerin mevcut hükümetin oy potansiyeli üzerinde önemli katkısı var. Zaten, bu nedenle de, Sağlık Bakanı’nın değiştirilmesi hiç düşünülmedi.
“Sağlık sisteminin sağlığı”, neredeyse tüm dünya hükümetlerinin en başta gelen sorunları arasında. “İlaç sağlama ve fiyatlandırma” konusu ise, sağlıkta en büyük harcama kalemini oluşturuyor. Bu konuda, bazı önemli tespitler var:
- İlaçta en büyük kâr, yeni ilaç bulmakta, keşfetmekte.
- Bu nedenle, her yıl milyarlarca dolarlık araştırma çalışması yapılıyor.
- Araştırmacı ilaç firmaları, çok büyük ölçüde, sadece ABD ve Avrupa ülkelerinde.
- Yeni ilaçları icat eden firmalar özel sektör firmaları. 
- Dolayısıyla, yeterince kâr olmadıkça veya öngörülmedikçe, bu firmalar buldukları ilaçları piyasaya sürmüyorlar.
- Yeni bulunan bir ilacın piyasaya sürülebilmesi için, ilgili devlet otoritesinin izni lazım. Dünya devi ilaç firmaları, ABD ve Avrupa’da bulunduğundan, neredeyse her yeni ilaç için, sadece bu ülkelerdeki otoritelerin izni gerekli.
- Dünya devi araştırmacı ilaç firmaları, satışlarını, esas itibariyle devletlere yapıyorlar. Çünkü, “sağlıklı sağlık sistemleri” nedeniyle, tüm halkın ilaç parası, hükümetler tarafından karşılanıyor. ABD hariç.
- Yeni bulunan ilaçlar, ülkeye göre, 20 yılı aşan patentlerle korunuyor. Bu süre içinde üretilip satılan ilaçtan “iyi” kâr ediliyor.

Araştırmacı ilaç şirketleri ne ister? 
- Dünyadaki sağlık bakanlıklarının bekletmeden, son süratle ilaçlarının piyasaya sürülmesini sağlamalarını ve “ödeme listesine” alınmalarını ister.
- İlaç fiyatlarının yüksek tutulmasını ve döviz dalgalanmalarından etkilenmemesini ister.
- Patent haklarının iyi ve mümkün olduğunca uzun süre korunmasını ister.
- Patent süresinin bitiminde üretilecek olan jenerik ilaçların piyasaya sürülmesinin ve “ödeme listesine” alınmasının gecikmesi önemlidir.
Orijinal ilaçların patent süreleri bitince, aynı özellikteki ilaçlar, “jenerik ilaç üreticileri” tarafından piyasaya sürülebiliyor. Ama, genellikle piyasada, orijinal ilaç hâlâ satılıyor. Jenerik ilaç üreticilerinin istekleri de var: 
- Orijinal ilaçların patent süresi biter bitmez, jenerik ilaçlarına izin alıp, “iyi” bir fiyatla piyasaya çıkmak.
- Beklenmeden, “ödeme listesi” içine alınmak.
- Sağlık Bakanlığı’ndan, mümkün olduğu kadar, orijinal ilaca yakın fiyat alabilmek.
- Piyasada rakip jenerik ilaç bulunmamasını veya rakiplerin mümkün olduğunca geç piyasaya girmeleri.
- Patentle ilgili davaların bir an önce sonuçlanması.
Orijinal ilaç şirketleri, patentlerin iyi korunduğu ülkelerde, araştırma yatırımı yapıp, bu ülke ekonomilerine katkı sağlıyorlar. Jenerik ilaçların ucuzluğu ise, “sağlıklı sağlık sitemi”ne, ilaç fiyatlarını ucuzlatarak büyük mali kaynak sağlıyor.
Görüldüğü gibi, rekabet yüksek. Bakanlığın işi zor.