Yaman Törüner

Bir şirketin bulunduğu sektör içindeki rekabet durumunu görebilmek için, şirketin sektör kârlılığından pay aldığı unsurların gücünü belirlememiz gerekir. Mentoro’ya göre, buna “Sektör Rekabet Yapısı Analizi” diyoruz.

Analiz, aşağıdaki etkileşmeleri incelemek suretiyle yapılır.

Rekabet analizi

Analiz, şu amaçlara ulaşmak için yapılır:

-- Sektör firmalarının kârlılığını etkileyen tarafların güçlerini tespit etmek.

-- İş stratejisi çalışmasına temel oluşturacak olan, sektörün olası ortalama kârlılığını belirlemek.

-- Güçlerdeki değişimi gözlemlemek ve/veya tahmin etmek.

Mentoro Sistemi’nin geliştirdiği sistematiğe göre, her firma, müşterileri hakkında bilgi sahibi olmak durumundadır. Müşteriler hakkında bilmek istediklerimizi şöyle sıralayabiliriz:

Genel

- Ne düşünüyorlar?

- Ne istiyorlar?

Tercihler

- Neleri beğeniyorlar? Neleri beğenmiyorlar?

- Hangi iş modeli değişkenlerini önemsiyorlar?

- Müşteri değerleri

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) Başkanı Trump’ın “Önce Amerika (America First)” politikası, diğer ülkeleri tedirgin etmeye devam ediyor. ABD, neredeyse tüm uluslararası anlaşmalarını gözden geçirip; bazılarını iptal ediyor, bazılarını da yeniden yapılandırıyor. ABD, komşu ülkeleri olan Kanada ve Meksika ile süre gelen anlaşmalarını yeniden kendi çıkarlarına uygun biçimde düzenledi. Çin’e karşı, Uzak Doğu ülkeleri ile yapılan anlaşma iptal edildi; şimdi ülkeler bazında yenilenmeye çalışılıyor. Bu konuda, Japonya ile yeni işbirliği öne çıktı.

Kuzey Kore’nin atom bombası üretiminin durdurulması konusunda yapılan girişimler, tam bir sonuca ulaşamadı. Bu konuda, Çin ile bir işbirliğine gidilmesi zorunlu görülüyor.

Oysa, Çin ile uzlaşılmaya çalışılan “ticaret anlaşması”nda tam bir sonuca ulaşılamadı. ABD, Çin’in dev iletişim şirketi Huawei’ye yaptırım uygulayarak, şirketin geçtiğimiz dönemde 24 milyar dolar civarında zarar etmesine yol açtı. Huawei’nin sahibi 180.000 çalışanı ve şirketin 36 icat merkezi bulunuyor. Huawei’nin teknolojisi, hem Samsung hem de Apple’ın teknolojisini tehdit ediyor.

İran’la yapılan nükleer çalışmaları kısıtlama anlaşmasını da, ABD tek taraflı olarak iptal

Konut satışları mayıs ayında da, özellikle ipotekli konut satışlarındaki sert düşüş kaynaklı, daralma göstermeye devam etti. Toplam konut satışları yıllık %31, ipotekli konut satışları %86, ipotekli konut satışları dışındaki diğer konut satışları %7 azaldı.

Konut fiyat verisi geriden geliyor. En son açıklanan mart ayı konut fiyat verisi, konut fiyatlarındaki düşüşün sürdüğüne işaret etmekle birlikte, konut kredisi faiz oranlarının yüksek seyrinin satışların azalmasında etkili olduğunu gösteriyor. Mart ayında konut fiyatları yıllık %3.5 artmışken, enflasyondan arındırılarak baktığımızda, %13.6 düşmüş olduğu anlaşılıyor. Konut kredi faiz oranlarında ise, mayıs ortasından bu yana kademeli artış var.

Detay

Konut satışları, ocak-mayıs döneminde yıllık %20 azalarak 423 bin adede geriledi. Ocak-mayıs 2018 döneminde satışlar 527 bin adet idi. İpotekli konut satışlarında da düşüş sürüyor. İpotekli satışlar, ocak-mayısta yıllık %65 azalışla 54 bin adede geriledi. İpotekli konut satışlarının toplam konut satışlar içerisindeki payı, ocak-mayıs 2018’de %29 iken, 2019’un aynı döneminde %13 oldu. Akbank kaynaklı aşağıdaki grafik bu gelişmeyi gösteriyor.

Faizler

Konut kredisi faiz oranları 4 haftalık

Mayısta bütçe dengesi, bütçe gelirlerinin, harcamaların altında artış göstermesinin etkisiyle, 12.1 milyar TL açık verdi. Oysa, geçen yılın aynı ayında 2.7 milyar TL fazla verilmişti.

Zayıf iç talebin etkisiyle vergi gelirlerinde daralma görülmesi sonucu; merkezi yönetim bütçe gelirleri, mayısta yıllık yüzde 2.2 ile sınırlı artış gösterdi. Buna karşın bütçe harcamaları, özellikle de cari transferler (sağlık, emeklilik giderleri v.s.) kaynaklı artış kaydetti.

Faiz harcamaları da yıllık yüzde 32 artışla bütçe harcamalarının yüksek gerçekleşmesinde etkili olmaya devam etti. Faiz dışı dengede ise, mayısta 4.1 milyar TL açık verildi. Geçen mayısta 8.7 milyar TL faiz dışı fazla verilmişti.

Ocak - mayıs dönemine baktığımızda ise, bütçe dengesinin 66.5 milyar TL açık verdiği görülüyor. Böylece, Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) yıl sonu için öngörülen 80.6 milyar TL açık rakamının yüzde 83’üne ulaşıldı. Ocak - mayıs döneminde faiz dışı denge, 20.1 milyar TL açık verdi. YEP yılsonu tahmini, 36.7 milyar TL fazla verilmesi yönünde idi.

Vergi geliri azalıyor

Vergi gelirleri, mayısta yıllık yüzde 2.3 azaldı. Alt kırımlara baktığımızda; ithalde alınan katma değer vergisi yüzde 24, BSMV yüzde 22.6,

Bilim veya bilimsellik gerçeklerin birleştirilmesiyle bir sonuca ulaşılması durumu değildir. Sistematik deneyler ve mantık yoluyla yapılan açıklamalardır. Elde bulunan ve gittikçe geliştirilen bilgilerin, ölçülebilir deneylerle desteklenmesinden hareketle, bir mantık zinciri içinde sonuçların tahmin edilmesidir. Yaradılışı ve kâinatın gerçeklerini anlamanın ve tahmin edebilmenin de başka çaresi yoktur.

Bilimsel metotlar, bilim dallarına göre farklılık gösterir. Hipotezler, mevcut bilgilere dayanarak yapılan açıklamalardır. Doğru veya yanlış olabilirler. (Örneğin, “Hayaletler vardır” açıklaması, ne doğrulanabilen ne de yalanlanabilen bir durum olduğundan, bir hipotez olamaz.)

Teoriler, bilinen gerçekler üzerine, hipotezlerin doğru tezlerini de kapsar biçimde geliştirilen ve deneylerle gerçekliği saptanan sonuçlardır. Bilimsel yasalar, yapılan her testte aynı sonucu aldığımız, gerçek sayılan bilgilerdir.

Bilimsel metotlar, deneyler yoluyla hipotezleri test eder; hipotezleri doğrulayarak, teori haline getirmeye çalışır. Değişik laboratuvarlarda yapılan testlerin aynı sonuçları vermesiyle, hipotezler teoriye dönüşür.

Canlı nedir?

Dünyamızda yaşamını sürdüren milyonlarca canlı varlık,

Dünyanın en büyük güneş enerjisi tesisi, Hindistan’daki Tamil Nadu bölgesinde bulunuyor. Bu tesiste, ikibuçuk milyon adet güneş paneli var.

Nükleer enerji, uranyum atomu çekirdeklerinin birleştirilmesi veya ayrıştırılması neticesinde oluşan ısı enerjisinin, elektrik enerjisine dönüştürülmesi esasına dayanıyor.

Nükleer enerji santrallerinin soğutma sistemi, Japonya’da olduğu gibi deprem veya başka bir nedenle soğutma işini tam olarak yapamaz ise, füzyon oluşan tüpler kısmen veya tamamen eriyebiliyor. Bu nedenle, nükleer santrallerin suya veya denize yakın yerlerde kurulması gerekiyor. ABD’de, bir riskle karşılaşılması olasılığı bulunduğundan, nükleer santral kurulan bölgelerin halkından gelir vergisi dışındaki vergiler alınmıyor.

1000 megavat gücündeki bir nükleer santral, yılda 30 ton civarında atık üretiyor. Ayrıca, füzyon tüpleri her 2-5 yılda bir değiştiriliyor. Atıkların camla kaplanarak 500 ila 1000 metre derinlikteki çamurlu depolara konulup, sürekli kontrol altında tutulması gerekiyor. Çünkü, bu atıklar, uzun süre radyoaktivite yaymaya devam ediyorlar.

Tesla ve hidrojen

Bir hektar büyüklüğündeki Tesla lityum-iyon pili, Güney Avustralya’da 129 megavatlık bir enerji sağlamada

Ekonominin durumuna rağmen, Merkez Bankamızın rezervleri yeterli seviyede.
Bir miktar düşme yaşanmış olsa da, brüt rezervlerdeki 92.5 milyar dolarlık seviye gayet iyi. Bazı ekonomistler, Merkez Bankası’nın tüm borçları düştükten sonraki rezerve bakılması gerektiğini söyleseler de, bu husus doğru değil. Çünkü bu durumda Merkez Bankası, ticari bankaların yasal karşılıklarını da geri ödemiş gibi gösteriliyor.

Merkez Bankası, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) ve Akbank kaynaklı aşağıdaki grafik, çeşitli tarihlerdeki Merkez Bankamız rezervlerini gösteriyor.

Öte yandan, Döviz Mevduat Hesaplarının toplam mevduat içindeki payı hızla yükseliyor. Aşağıdaki grafik bunu işaret ediyor.

Enflasyon nasıl?