Dolarla şaka olmaz

Yaklaşık 13 yıldır Mahfi Eğilmez ile birlikte Doğuş Yayın Grubu kanallarında program yapıyor, ekonomiyi ve piyasaları yorumlamaya çalışıyoruz. Ondan önceki 14 yıl boyunca da Reuters Ajansı’nda hem muhabir hem de yönetici olarak piyasaları takip ettim, yazılar yazdım. Öncesinde İş Bankası’nın Hazine bölümünde çalışıyordum. Bu süre boyunca öğrendim ki, “Dolarla şaka olmaz.”

Garanti Bankası’nın eski Genel Müdürü Ergun Özen, kuru tahmin etmenin zorluğunu anlatmak için ”Bugünlerde dolar kurunu kurşun kalemle yazıyoruz. Kalemin ucunu da sürekli olarak açık tutuyoruz” demişti. Bu söz çok tutmuştu, çünkü durumu çok iyi anlatıyordu. Özen bu açıklamayı yaptığında 2008 Kasım ayıydı. Lehman’ın batışından hemen sonraydı, ortalık toz dumandı.

Kuru tahmin etmek zor iştir. Bu işin profesyonelleri ve uzmanları bile zorlanırlar.

Merkez Bankası beklenti anketlerine bakın anlarsınız. Anket deyince Banka’nın öyle sokakta bulduklarına sorduğunu düşünmeyin. Finansal ve reel sektörde karar alıcı ve uzman pozisyonunda olan 70-80 kişiye sorar. Mesela, bu profesyoneller 2014 Aralık sonunda yaptıkları tahminde, doların 2015 sonunda 2.40 lira olacağını öngörmüşler. Oysa gerçekleşme 2.9233 olmuş. Yani yüzde 22 yanılmışlar. Bundan bir yıl önce 2016 sonu için yaptıkları tahminlerin ortalaması ise 3.10’du. Bakalım ne olacak?

Bizim profesyoneller tahminde zorlanmış ama yabancılar tutturmuş mu? Hayır, orada da durum aynı. Mesela, Commerzbank 2015 sonu için kuru 2.15 ve ABN Amro ise 2.40 tahmin etmiş. Citibank’ın 2015 sonunda yaptığı 2016 dolar kur tahmini 3.07’ydi. Goldman Sachs, 2015 Aralık ayında 2016 sonu için sterlin/doları 1.47 tahmin etmişti, oysa parite 1.25’lerde dolaşıyor.

Bu kuruluşlarda dünyanın en iyi okullarından mezun düzinelerce ekonomist ve stratejist çalışıyor, en gelişmiş modelleri kullanıyorlar. Ve de yanılıyorlar.

Neymiş? Demek ki, kuru tahmin etmek çok zormuş. O nedenle “dolarla şaka olmaz”mış. İşte bundan dolayı basit ama etkili kurala uymaya çalışın: “Eğer döviz kazancınız yoksa döviz cinsi borca girmeyin.”

Not: Benim dolar kuru tahminlerim 2015 için 2.70 ve 2016 için 3.20 liraydı.

Fed 2017’de bizi fazla sıkıştırmaz

Bu yazıyı yazdığım sırada FED faiz kararı henüz açıklanmamıştı. Ama Fed’in faizleri çeyrek puan artıracağına dair çok güçlü bir piyasa beklentisi vardı. Öyle ya da böyle, piyasalar için önemli bir eşik atlatılmış olacak. Piyasa çeyreklik bir faiz artışını çoktan fiyatladı. Bu nedenle bazı yatırımcılar faizin artmasıyla kâr satışı yapabilir. Bu da dolardaki artışı bir süre için frenler, hatta tersine çevirebilir.

Şimdi artık 2017’ye bakma zamanı. Bundan sonra Fed faizi ne zaman ve ne kadar artırır?

Fed’in çok sıkı bir para politikası izleyeceğini sanmıyorum. Fed üyelerinin tahmini ne olursa olsun ben, 2017’de biri yıl ortasında, diğeri ise yıl sonunda olmak üzere en fazla iki artış öngörüyorum. Bundan daha fazlası diğer paralar karşısında zaten aşırı değerli hale gelen doları çok daha değerlendirir ki, bu ABD ekonomisini zora sokar.

Dolayısıyla, Fed, 2017’de faiz artırımında “ılımlı” gider, bu da bizim gibi ekonomiler için iyi haber.

Rakamlara bak asıl sorunu anla

Rakamların detayında boğulmadan Pazartesi açıklanan büyüme verilerine bakalım:

• Halk daha az tüketmiş
• İş dünyası az yatırım yapmış
• İhracatçı daha az mal satmış
• Kamu ise daha fazla tüketmiş

Sonunda ekonomi üçüncü çeyrekte 2015 aynı döneme göre yüzde 1.8 daralmış. Yılın ilk 9 ayında ise ancak yüzde 2.2 büyüyebilmişiz. Yani, potansiyelimizin yarısından bile düşük bir hız bu. Sektörlere bakarsak; tarımda, sanayide ve hizmet kesiminde üretim daralmış, inşaatta ise artmış.

Pazartesi açıklanan rakamların özeti budur. Büyümenin öncelikli meselemiz olduğunun resmidir.