Zeytinyağı üreticileri Tema ve Tariş'e cephe açtı

Ayvalık Ticaret Odası'nın, zeytinyağı şişelerinin üzerine "Ayvalık zeytinyağı" mahrecini koymak üzere, "coğrafi işaretleme" yapılması doğrultusunda, Patent Enstitüsü'nde tescil çalışması yürüttüğünü anlatıyordum. Ayvalık Ticaret Odası'nın (ATO) düzenlediği "Zeytin Hasat Günü" etkinlikleri kapsamında Ege İhracatçı Birlikleri ile birlikte "zeytinyağı gündemi" oluştu. Önceki yazımda değindiğim "tartışmalı" konulara biraz daha ayrıntılı girmek istiyorum. Balıkesir Sanayi Odası Zeytin ve Zeytinyağı Meslek Komisyonu Üyesi Salih Madra, eski Ayvalık Belediye Başkanı ve Ege İhracatçı Birlikleri Başkan Yardımcısı Ali Güreli ile ATO Başkanı Rahmi Gencer'in ortak sloganı: "Mahreç hakkımız, söke söke alırız"."Bal Körfez" olarak isimlendirilen başvuru bu noktaya nasıl geldi?.. Salih Madra anlatıyor:"İki buçuk yıl önce Ayvalık, Edremit ve Burhaniye ticaret odaları olarak Patent Enstitüsü'ne, Prof. Kenan Mortan'ın hazırladığı raporla "coğrafi işaretleme" başvurusu yaptık. Başvurumuza Tariş Zeytinyağı Birliği Başkanı Cahit Çetin, Bornova Zeytincilik Araştırma Enstitüsü'ne hazırlattığı bir raporla itiraz edip, "coğrafi işaretleme" sınırımızı Ezine ile Aliağa arasına kadar genişletti. Biz de bu kez, Burhaniye ve Edremit'ten de ayrılıp Ayvalık olarak Patent Enstitüsü'ne yeni bir başvuru yaptık." Bal Körfez'e karşı 28 bin ortağı bulunan ve zeytinyağı iç pazarında yüzde 20 paya sahip Tariş, zeytinyağı literatüründe iki türün varlığına işaret ediyor. Birincisi, Körfez bölgesinde çıkan "Edremit yağlık", diğeri de İzmir'in altından Fethiye'ye kadar olan bölgeden çıkan "Memecik" çeşitleri. O nedenle "coğrafi işaretleme" alanını ürün özellikleri, iklim ve toprak nitelikleri olarak iki alanda topluyor.Tariş, "Bal Körfez" başvurusuna itiraz etmiş olsa da, Ayvalık'ın "mahreç" kullanmasına aslında bir itirazı yok. Ayvalıklı zeytinyağcılarla, Tariş bölgelerinin ürünlerini karıştırıp satan "paçal zeytinyağı" pazarlamacıları. Paçal kutuya karşı Ayvalık'taki panelde asıl şaşırtıcı olan, Patent Enstitüsü'ne "coğrafi işaretlemeyi" yaparken Ayvalık ile birlikte hareket eden Prof. Mortan'ın, "özel isteği" üzerine eklemlendiği programda "zıt" fikirler öne sürmesiydi. Madra'nın iddiası, "Mortan, Dünya Bankası'ndan aldığı 25-30 bin dolar fonla Burhaniye Ticaret Odası ile bir araştırma yaptı. Sonra da gelip bize karşı tebliğ sundu, kandırıldık." İlk panel duyurusunun yapıldığı programda Mortan'ın sunumu yerine Ayvalıklı ve TÜSİAD üyesi Ümit Boyner'in adı geçiyordu. Ancak Boyner, mağaza açılışları için programı olması nedeniyle panele katılamayınca, Mortan'ın isteği geri çevrilmedi. Mortan saf değiştirdi Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği, 1998 yılında "bozuk vasıflı devlet orman alanlarında özel zeytin ormanlarının kurulması" yolunda çıkan yasa üzerine Tema ile görüşmüş. Tema Vakfı, 2001 tarihinde Ege İhracatçı Birliği'ne örnek zeytin üretimi yapılabilmesi için hazırlayacakları ön etüt raporu bütçesinin 22.3 milyar lira olacağını bildirmiş. İhracatçılar bu çalışmayı gerekli görmeyip, Orman Bakanlığı ile protokol imzalamışlar. Bunun üzerine de Tema, "Zeytin ağacı, orman ağacı değildir, erozyona yol açar" görüşünden hareketle kanunun iptali için mahkemeye başvurmuş.Ayvalık'ta bu konu da sıkı tartışıldı, Tema'nın "tamamen duygusal" davrandığı iddia edildi.Türkiye'de zeytin ağacı varlığını artırmak gerekiyor. AB, zeytinyağı üreticilerine kiloda 2 milyon lira prim veriyor ve bu nedenle de zeytin ağacı varlığını donduruyor. Türkiye de AB ile müzakereye oturduğunda, elinde kaç ağaç varsa onu kayda geçirebilecek. Şu anda dünyanın 5'inci üreticisiyiz, ilerlemeye niyetimiz yok mu? syilmaz@milliyet.com.tr Tema da hedefte