Tarihi toprak asker kentini teknoloji üssü yaptılar...

Toprak askerleriyle ünlenmiş, 3 bin yıldan fazla geçmişi bulunan bu kentte Çin'in ilk ileri teknoloji yatırımları gerçekleştirilmiş. Çin felsefesi "yin yang" burada da karşımıza çıkıyor; zıtların birliği. En eski kentte, geleceğin sektörü doğuyor. Bundan 30 yıl önce Xian kentinde Çinli bir delikanlı çukur kazarken kazması, UNESCO'nun "Dünya Varlıkları" hazinesinin içine aldığı toprak askerlere çarptı. 2 bin yılı aşkın bir zamandır gün yüzüne çıkmayan 6 binden fazla asker ve at heykelleri bu rastlantı ile 1979'da kazı yerinde açılan Terracotta Müzesi'nde ziyaretçilere açıldı. Xian'a her yıl 20 milyon turist geliyor. Terracotta'da kişi başı yaklaşık 10 dolar ödenerek asker heykeller geziliyor. Her yıl emek piyasasına 14 milyon kişinin girdiği Çin'de, işsizlik oranı ortalama yüzde 5. Buna karşılık bölgesel kalkınma stratejileri ile yeni istihdam alanları açıyorlar. "Xi'an İleri Teknoloji Yatırım Bölgesi" Genel Müdürü Prof. Tian Wei Jian, İpek Yolu'nun başladığı Xian'ın aynı zamanda dışa açılan ilk kent olduğunu söylüyor. Xian; Shanghai ve Pekin'den sonra Çin'in üçüncü teknoloji üreten kenti. Çin'in ilk uzay aracı, burada üretildi. Xian'da 34 devlet, 68 özel üniversite bulunuyor. Xian'da üniversite öğrencisi sayısı 800 bin ve kentin nüfusu 7 milyon.1991'de inşa edilen bölge, yılda bin patent alıyor ve her gün üç yeni ürün piyasa çıkartıyor. Xian savunma sanayi ve havacılıkta birinci sırada. Çin'in tam ortasında bulunan Xian, fakir Batı bölgesini kalkındırıyor.Yüzölçümü 34 kilometre olan bölge, 2002'de 48 milyar, 2003'te 61 milyar, 2004'te 80 milyar yuan (9.6 milyar dolar / 1 dolar 8.28 yuan) ciro yaptı. 1995 ile 2003 arasında yüzde 60 büyüyen "tekno-park"la Xian, Birleşmiş Milletler Sanayi Geliştirme Örgütü tarafından, "En canlı kent" seçildi.Çin Halk Cumhuriyeti yönetimi, Xian'a yabancı yatırımları çekmek için arazi ve elektronik alt yapı desteği veriyor. Xian'a 1991-2004 arasında, 29 ülkeden gelen 610'u yabancı, 5 bin 500'ü yerli şirket yatırım yaptı. 2004'te yatırım yapan şirketlerden birinin yıllık cirosu 10 milyar, 8'inin 2 milyar, 16'sının ise 1 milyar yuan. Bölgedeki şirketlerin yüzde 31'i iletişim teknolojileri, yüzde 25'i optik mekanik, elektronik; yüzde 18.5'i kimya, sağlık alanında yatırım yaptı. Teknoloji bölgesinde çalışan sayısı 240 bin, yaş ortalaması 30 ve aylıklar ise 250 dolar civarında. İşsizlik yüzde 5 Xian'da havacılık sektörü de çok ileride ve biz de bu nedenle 1958 yılında devletin kurduğu Xı'an Aero - Engine Group Ltd. Yönetim Kurulu Başkanı Ma Fuan ile görüştük. Aero Engine şirketinin 12 bin çalışanı var. Havacılık açısından, otomobil motoru üretiyor. Tekstil makinesi, rüzgar enerjisi üniteleri, petrol rafinerilerinde kullanılan makine parçalarını da üreten tesis, yılda yılda 2 milyar 2.5 milyar yuan ciro gerçekleştiriyor.General Electric (ABD), Rolls Royce (İngiltere), Pratt and Whitney (USA), Honeywell, Snecma Moteurs (Fransa) şirketlerine sivil uçak motor parçaları üretiyor. Türk Silahlı Kuvvetleri de bu kuruluşa gitmiş ve işbirliği görüşmeleri yapmış. İlk kez Çin'de Ticaret Bakanlığı gezisi sırasında karşımıza bir Türk yatırımcı gurup ile tanışan Çinli şirket yöneticileri ve bürokratlar çıktı. Ordu, Türk sanayicisinden daha mı atak dersiniz. syilmaz@milliyet.com.tr TSK da görüşme yaptı