ENİ’yi boykotla sorun biter mi?

Önceki gün, Güney Kıbrıs’taki ekonomik krizin Türkiye’yi ilgilendiren olası siyasal etkilerini incelediğimiz yazıda, Rumların Doğu Akdeniz’de giriştiği doğalgaz arama faaliyetinin yeni bir sorun olarak ortaya çıkabileceğini belirtmiştik.
Enerji Bakanı Taner Yıldız’ın, Rum yönetimi ile anlaşıp bu çalışmalara katılan ünlü İtalyan şirketi ENİ’nin Türkiye’deki faaliyetinin askıya alınmasına karar verildiğini açıklaması, sözünü ettiğimiz ihtimali doğruladı.
Hükümet, tek yanlı hareket eden Rum yönetimi ile böyle bir işe girişmemesi için yaptığı uyarıyı dinlemediği gerekçesiyle -ve herhalde başkalarına da ibret olur düşüncesiyle- ENİ’ye bir nevi boykot ilan etmiş oldu.
***
Aslında Ankara ENİ gibi Türkiye’de birçok dev projeye ortak olan bir şirketi saf dışı etme kararı vermekle ciddi bir risk almış bulunuyor. Şimdi her şey ENİ’nin bu karar karşısında nasıl hareket edeceğine bağlı. İtalyan devletinin yüzde 30 oranında ortak olduğu şirket, geçen ocakta Rum Yönetimi’yle imzaladığı anlaşmadan çekilmeye razı olacak mı?
Göreceğiz. Ancak açıkçası Ankara’nın kararı sadece İtalya’da değil, enerji konularıyla yakından ilgilenen diğer ülkelerde de şaşkınlık ve rahatsızlık yarattı. Doğu Akdeniz’deki sondajlara katılan veya katılmayı planlayan (Fransız’ından Korelisine kadar) daha birçok yabancı şirket var. Acaba Ankara onları da aynı şekilde cezalandırma yolunu mu seçecek?
***
ENİ Türkiye’nin birçok büyük enerji projesinin içinde yer alıyor. Rusya ile Türkiye’yi Karadeniz’in altından bağlayan boru hattının yapımında ENİ vardı. Samsun-Ceyhan ham petrol boru hattı projesinde de o var. Bakan, bu projenin ana ortağı olan Çalık’ın ENİ’nin yerine bir başkasını bulmasını istedi ve aksi halde projenin iptal edilebileceğini söyledi...
ENİ’nin içinde bulunduğu diğer büyük bir proje de, Rus gazını Türkiye yolu ile Avrupa’ya taşıyacak olan -ve Rus ile Fransız şirketlerinin de dahil olduğu- “Güney Akım” projesidir. ENİ ayrıca Azeri doğalgazını Avrupa’ya taşıyacak başka boru hattı projeleriyle de ilgileniyor.
Türkiye’nin önde gelen enerji uzmanı Necdet Pamir’in deyişiyle “Rum yönetimiyle iş yapan şirketlere karşı Türkiye’nin nasıl bir strateji izleyeceğini göreceğiz. Hükümetin blöf yaptığını sanmıyorum, ama bunun geri tepmesi halinde fikir değiştireceğini umuyorum”...
Gerçekten Ankara’nın ENİ ile ilgili kararının münferit bir olay mı olduğu, yoksa daha geniş kapsamlı yeni bir stratejinin ifadesi mi olduğu yakında anlaşılacaktır...
***
Boykot gibi zorlamalar veya güç gösterileriyle bu konuda bir sonuç sağlamak mümkün değildir. Bölgedeki konjonktürden yararlanarak bu işi, genel siyasi çözüm çerçevesi içinde görüşerek çözümlemek için yeni bir “açılım”a ihtiyaç vardır.
Uluslararası Kriz Grubu (ICG) Kıbrıs uzmanı Hugh Pope’a göre, Güney Kıbrıs’taki ekonomik kriz, halen Anastasiadis gibi çözüme yatkın bir liderin iş başında olması, Türkiye’nin Kürt meselesinden İsrail ile ilişkilere kadar çeşitli konularda son zamanlarda elde ettiği başarılar, Türk diplomasisinin Kıbrıs meselesinde yeni bir açılım için müsait bir ortam ve bir fırsat oluşturuyor. Türkiye’nin Güney Kıbrıs’la direkt temas kurması halinde Doğu Akdeniz’de yeni bir sürtüşmenin çıkması da önlenebilecektir.