Dış politika bilançosu

Son on yıl, Türk dış politikası açısından Cumhuriyet tarihinin (ilk kuruluş yılları dışında) en dinamik ve hareketli aşamasını oluşturuyor.
Bunun öyle olmasında çeşitli faktörlerin payı var. Bu zaman diliminin içinde dünya konjonktüründe önemli değişiklikler oldu ve bu gelişmelerin büyük kısmı Türkiye’nin de içinde bulunduğu bölgede odaklandı. Dolayısıyla Türk diplomasisi bu dönemde etrafındaki yeni durumlar ve sorunlarla meşgul olmak zorunda kaldı.
Diğer bir faktör de, AK Parti’nin iktidara gelmesinden sonra, dış politikaya yeni bir anlayış ve hareketliliğin getirilmesidir. Türkiye bu dönemde yükselen bir güç olarak ortaya çıkmaya ve bölgesel, hatta küresel roller üstlenmeye çalıştı. Sonuçta Türk diplomasisinin geleneksel hedeflerine yeni boyutlar eklendi...
***
Bu zaman dilimindeki dış politika ne gibi gelişmelere yol açtı ve ne kadar başarılı oldu?
Bu değerlendirmeyi yaparken olayları, iç ve dış dinamiklerle birlikte derinlemesine incelemek gerek.
Bunu sağlayacak hazır bir kaynak bulmak her zaman kolay olmuyor. Ama şimdi böyle bir şans var: Sözünü ettiğimiz dönemin tüm dış politika olaylarını, bulgu ve belgeleriyle, açıklayıcı bilgiler ve analizleriyle sunan bir kitap.
“Türk Dış Politikası-Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne, Olgular, Belgeler, Yorumlar” başlıklı 880 sayfalık bu yapıt, üç ciltlik bir dizinin son halkası. Bundan öncekiler, sıra ile 1919-1980 ve 1980-2001 dönemini kapsıyor. Yeni çıkan üçüncü cilt ise 2001-2012, yani günümüze kadar uzanan dönemi ele alıyor.
Değerli siyaset bilimcisi Prof. Baskın Oran‘ın uzman akademisyenlerden oluşan, seçkin bir kadro ile birlikte, 4 yıl çalışarak meydana getirdiği bu eser, bu dönemin dış politikasıyla ilgili tüm gelişmeleri, bölgesel ve küresel konjonktürü de kaydederek, eksiksiz bir şekilde aktarıyor ve bilimsel bir yaklaşımla değerlendiriyor.
Bu yapıtın -daha önceki iki cilt gibi- bir özelliği de herkesin kolayca anlayacağı bir üslupla yazılmış olmasıdır. Dolayısıyla bu eser, sadece uzmanlara değil, ülkenin iç ve dış meseleleriyle ilgilenen herkese hitap ediyor.
***
Kitapta belirtildiği gibi bu son dönemin dış politikasına yön veren ve damgasını vuran, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’dur. Gerçekten Prof. Davutoğlu’nun ünlü “Stratejik Derinlik” kitabındaki görüşler, bu politikanın fikirsel altyapısını oluşturmuştur.
“Komşularla sıfır sorun, proaktif, çok boyutlu dış politika” gibi kavramları inceleyen kitap, bu stratejinin uygulanışındaki gelişmeleri, alınan olumlu ya da olumsuz sonuçları da irdeliyor.
Kitapta işaret edildiği gibi, “bu dönemde Türkiye’nin bölgedeki ve dünyadaki ağırlığı, önceki dönemlere oranla, çok artmış, bu yabancı şahsiyetler ve medya tarafından sürekli dile getirilmiştir.”
Ancak bu politikanın tutarsızlıklar gösterdiği, düş kırıklığı yarattığı ve başarısızlıklara uğradığı haller de vardır. Kitap bunun çeşitli örneklerini verirken “komşularla sıfır sorun” gibi kavramların pratikte neden istenen sonucu vermediğini de inceliyor.
Herhangi bir ülkenin dış politikasında belirli dönemlerde, başarılar olduğu gibi, başarısızlıklar da olur. Bu Türkiye için de geçerlidir. “Türk Dış Politikası” kitabının üçüncü cildi, objektif ölçülerle bu gerçeği gözlerin önüne seriyor.