Güzeli kurtarmak
Kore asıllı Byung-Chul Han’ın kitabı “Güzeli Kurtarmak” 21. yüzyılın güzellik algısını merkeze alıyor.
Özellikle Instagram sayesinde her şeyi güzel görmeye, güzel göstermeye çabalar olduk. Kullanılan filtreler, çekilen fotoğraflar üzerinde hemen yapılan rötuşlar, olanı olduğundan farklı göstermeye yarayan özel yazılımlar sayesinde doğaldan uzaklaştık. Bu sadece günlük hayatı değil aynı zamanda sanat dünyasını da çeşitli açılardan etkiliyor, farkında olsak da olmasak da. Sanatçılar eserlerini bu “gerçeği” dikkate alarak üretiyorlar, galeriler, müzelere sergilerini düzenlerken sosyal medyada ne kadar etki alacağını hesaba katıyorlar. Bu üzerinde ciddiyetle durulması, düşünülmesi gereken bir vakıa.
Geçtiğimiz günlerde okuduğum ve yakın zamanda tekrar okumayı düşündüğüm bir kitap bu konuyu tekrar düşünmeme vesile oldu. Bugün kısaca o kitaptan bahsetmek istiyorum. 21. yüzyılın güzellik algısını merkeze alan ve son derece detaylı bir şekilde işleyen kitabın adı “Güzeli Kurtarmak”, yazarı Kore asıllı, Almanya’da yaşayan Byung-Chul Han. Sadece 87 sayfadan oluşan kitabın inceliği sizi aldatmasın okuması bazı yerlerde son derece zor bir kitap. Öyle makaleler var ki her satırının altını çizip üzerine düşünmeyi, ilave okumalar yapmayı gerekli kılıyor. “Güzelliği Kurtarmak” İnsan Yayınları’nın sanat dizisi olan İnsan Sanat etiketiyle yayımlandı. Yazarın ayrıca tespit edebildiğim kadarıyla dört kitabı daha Türkçede mevcut: Metis Yayınları’ndan çıkan “Şeffaflık Toplumu”, “Şiddetin Topolojisi”, “Zamanın Kokusu” ve Açılım Kitap’tan çıkan “Yorgunluk Toplumu”.
Kitaptan altını çizdiğim bazı cümleleri paylaşırsam Byung-Chul Han’ın derdini biraz daha açık bir şekilde aktarabileceğimi düşünüyorum.
- Yüzün yakın çekiminde bütün arka plan bulanıklaşmaktadır. Dünyanın kaybına sevketmektedir. Yakın çekimin estetiği bir toplumu yansıtmaktadır ki bu toplumun kendisi bir yakın çekim toplumu olmuştur. Yüzün kendisi yakalanmış gözükür ve kendi kendisine refere eder. Artık dünyayı içermez, yani artık ifade edici değildir. Selfie işte tam da bu boşluktur.
- Pürüzsüz nesne zıddını iptal eder.
- Estetik bir yargı düşünsel bir uzaklığı getirir. Pürüzsüzün sanatı bunu iptal eder.
- Yalnızca modern zamanların estetiği “güzel”i ve “yüce”yi birbirinden ayırmıştır.
- Güzelin seyri hazzı değil şoku meydana getirir.
- Doğanın güzeli, dijital güzelin zıddıdır. Dijital güzelde ötekinin negatifliği tamamen kaldırılmıştır. Bu yüzden tamamıyla pürüzsüzdür.
- Güzellik saklıdır. Gizleme güzellik için aslidir. Şeffaflık, güzellik ile anlaşılmaz. Şeffaf güzellik bir oksimorondur, zıtların birleşimidir.
- Like algıya hükmeder. Fakat empatik anlamda görme her zaman başkayı görmektir, buna tecrübe denilir. Kişi kendisini yaralanmaya maruz bırakmadan başkasını göremez. Görmek incinebilir olmayı gerektirir.
- Pornografik fotoğraf ne bir kırık ne de bir çatlak gösterir. O pürüzsüzdür. Günümüzde bütün resimler az veya çok pornografiktir. Şeffaftır. Hiçbir görme aralığı göstermezler. Gizli bir yerleri yoktur.
Bu kitabı 21. yüzyıl görsel algısı ve görme biçimi üzerine düşünen herkese tavsiye ederim.
“Güzeli Kurtarmak” 14 makaleden oluşuyor:
- Pürüzsüz
- Pürüzsüz Beden
- Pürüzsüzün Estetiği
- Dijital Güzellik
- Örtmenin Estetiği
- Yaralanmanın Estetiği
- Felaketin Estetiği
- Güzelin İdeali
- Hakikat Olarak Güzellik
- Güzelin Politikası
- Pornografik Tiyatro
- Güzelde Durup Kalmak
- Hatıra olarak Güzellik
- Güzelde Doğmak
