Yönettiği şirkete mal satan yönetici

Şirket yöneticileri kendi şirketleriyle alım satım yapabilir. Şahsi mağazalarını, yöneticisi oldukları şirkete kiralayabilir. Şirketin ihtiyacı olan hammaddeyi kendi şirketine satabilir

Günlük yaşamda yüzlerce kez satış sözleşmesi yaparız. Markete gider, “Bir Milliyet lütfen” der, gazeteyi alır, parayı öderiz. Market satıcı, biz alıcıyızdır. Çiçek satıcısından  bir demet çiçeği alır, parasını öder, gideriz. Çiçekçi satıcı, biz alıcıyız. Dolmuşa biner, parayı uzatırız. Dolmuşçu ile aramızda bir yolcu taşıma sözleşmesi yaptık. O taşıyan, biz yolcuyuz.

Her sözleşmenin iki tarafı vardır; alıcı ve satıcı, taşıyan ve taşıtan, kiralayan ve kiracı, işçi ve işveren gibi. Bir kişi aynı sözleşmenin hem satıcısı, hem alıcısı, hem kiracısı, hem kiralayanı olamaz, çünkü sözleşmeler karşılıklı iki kişinin irade açıklaması ile kurulur.

Hayatta asla kendi malınızı kendinize satmazsınız, kendi evinizi kendinize kiralayamazsınız. Kendi borcunuzun hem alacaklısı, hem borçlusu olmazsınız.

Diyelim ki, kirada oturduğunuz evi, ev sahibinden satın aldınız. Ev sahibi ile olan kira sözleşmeniz kendiliğinden sona erer. Sahibi olduğunuz evi kendi kendinize kiraya vermezsiniz ki!

Ama bazen öyle durumlar olur ki, aynı sözleşmenin iki tarafında da aynı kişinin adı görünür; bir taşınmaz satış sözleşmesinde hem satıcı, hem de alıcı olarak, örneğin ‘Ahmet Çoksatan’ ismi yazar.

Bir kira sözleşmesinde, hem kiracı, hem de kiralayan olarak, sadece, ‘Selim Mülküçok’ yazar. Peki nasıl oluyor bu? Hani sözleşmelerin tarafları aynı kişi olamıyordu?

Ahmet Çoksatan, nasıl oluyor da, hem satıcı, hem alıcı olarak tapuda tek başına imza atıyor? Tapu memuru, “Alıcı burada mı” diye sorunca, Ahmet Çoksatan “Burada” diyor, “Satıcı burada mı” diye sorunca yine Ahmet Çoksatan, “Burada” diye cevap veriyor.

Vekaletlerdeki yetkiye dikkat

Bir kimseye vekalet verirken dikkat etmek gerekir. Eğer vekil ettiğimiz kimseye, kendi kendisiyle işlem yapma yetkisi vermişsek, vekil, yetkilendirdiğimiz işlemi kendi kendisiyle de yapabilir.

Bir kimsenin kendi kendisiyle işlem yapması demek, sözleşmenin bir tarafında kendisi bizzat, diğer tarafında da vekil veya temsilci olarak bulunması demektir. Sözleşmenin altındaki imzalara baktığımızda, Alıcı ‘Ahmet Çoksatan’ ve satıcı Mehmet Vaktiyok Vekili ‘Ahmet Çoksatan’ı görürüz. Satıcının, Mehmet Vaktiyok’un vekili olan Ahmet Çoksatan görünüşe göre, kendi kendisiyle sözleşme yapmaktadır.

Somutlaştırayım, memleketteki taşınmazımızı satmak istiyoruz ama tapuya gidecek zamanımız yok. Ahmet Çoksatan güveneceğimiz birisi olduğu için, taşınmazımızı satmak üzere vekalet çıkartıyoruz. Ahmet Çoksatan da, düşünüyor, bu taşınmazı kendisi satın almaya karar veriyor. Tapuya gidiyor, taşınmazımızı bizim adımıza ve hesabımıza vekaleten satıyor, kendi adına ve hesabına da alıyor. Hukuken geçerli mi? Elbette geçerli, yeter ki almış olduğu vekalette, vekalete konu işlemi kendi kendisiyle yapma yetkisi olsun.

Yani, vekalet verirken, vekil ettiğimiz kişiye kendi kendisiyle işlem yapma yetkisi verip vermediğimize de dikkat etmemiz gerekir.

Yöneticilerin kendi kendisiyle işlem yapması

Şirket yöneticileri de kendi kendileriyle işlem yapabilirler. Kendi şahsi mağazalarını, yöneticisi ve temsilcisi oldukları şirkete kiralayabilirler.

Böyle bir durumda kira sözleşmesi şöyle görünür; Kiralayan ‘Güler İdareci’, Kiracı ‘Yeşil Gıda Anonim Şirketi Yönetim Kurulu Üyesi Güler İdareci.’

Güler Hanım, şahsi mağazasını, yöneticisi ve temsilcisi olduğu şirkete satabilir veya şirketin satışa çıkardığı bir aracı kendisi satın alabilir.

Şirketin ihtiyacı olan hammaddeyi kendisi kendi şirketine satabilir.

İşte, bir kimsenin satış, kira veya başka bir sözleşmenin bir tarafında bizzat kendi, diğer tarafında da şirketin temsilcisi olarak yer alması durumunda da, temsilcinin kendi kendisiyle işlem yapması söz konusudur.

Şirket yetkili temsilcilerinin, yönetim kurulu üyesi oldukları anonim şirketle veya müdürü oldukları limited şirketle bizzat sözleşme yapması mümkün ve geçerlidir, ancak bunun için genel kuruldan önceden izin almaları gerekir. Önceden genel kurul, yetkili temsilcilerine şirketle işlem yapma izni vermemişse, bu işlem genel kurul onaylayıncaya kadar askıda, geçersizdir, şirketi bağlamaz.

Bu sebeple, şirket yöneticilerine tavsiyem, her genel kurul toplantısında, şirketle işlem yapma ve çifte temsil izni almalarıdır.

Holding şirketinde çifte temsil imkanı

Çifte temsilin en yaygın olduğu alan, holdingler ve grup şirketleridir. Holding ve grup şirketlerinin birbirleriyle işlem yapması çok yaygın ve gereklidir. Örnek mi; bir holding şirketinin birisi akaryakıt nakliye, birisi de akaryakıt pazarlama şirketi ise, bunların ikisi arasında sürekli akaryakıt taşıma sözleşmesi yapılacağı kesindir.

Aynı gruptaki üretim şirketinin, ürünlerini pazarlamak için kurulmuş pazarlama şirketinin kuruluş amacı zaten üretim şirketinin ürünlerini pazarlamak olduğu için, sürekli alım satım sözleşmesi yapılması da zorunlu ve gereklidir. Bu üretim ve pazarlama şirketlerinin yönetim kurullarında aynı kişiler varsa, yine çifte temsil yoluyla sözleşme yapılacaktır.

Benim görüşüm aynı grup bünyesindeki şirketlerin yönetim kurulu üyeliğine seçilmekle, örtülü bir şekilde çifte temsil yetkisinin ve verilmiş olduğudur. Çünkü, bir kimseyi, aynı gruptaki üretim ve pazarlama şirketlerine yönetim kurulu üyesi seçip, çifte temsil yetkisi vermemiş olmak, şirketin faaliyetlerini durdurması anlamına gelir.

Üretim şirketi, pazarlama şirketine ürünlerini satacak ki, ürünler elde kalmasın, pazarlama şirketi de pazarlayacak ürün bulsun. Hukukun kendi mantığı içerisinde kendi çözümü vardır.

Birden fazla şirkette yönetici olanlar

Aynı kişi aynı anda birden fazla anonim şirketin yönetim kurulunda bulunabilir, limited şirket müdürü olabilir. Yönetim kurulu üyesi veya müdür olduğu şirketlerin de birbirleriyle sözleşme yapmaları gerekebilir, birbirlerinden mal veya hizmet alım satımı yapabilir, bir şey kiralayabilirler.

Bir örnek vereyim; Yeşil Gıda Anonim Şirketi yönetim Kurulu Üyesi Güler İdareci, aynı zamanda narenciye üretim ve ticareti yapan Bereketli Topraklar Anonim Şirketi’nin de yönetim kurulu üyesidir. Bu iki şirket arasındaki 10 ton Finike portakal satış sözleşmesinde alıcı olarak da satıcı olarak da imza aynı kişiye aittir; Alıcı, “Yeşil Gıda Anonim Şirketi, imza YK Üyesi Güler İdareci”, satıcı, “Bereketli Topraklar Anonim Şirketi, imza YK Üyesi Güler İdareci.” Sözleşmenin altında iki tarafta da aynı imzayı görürüz. Aynı kişi, çifte temsil yetkisi kullanmaktadır.

Vekalette de, çifte temsil olabilir. Ahmet Çoksatan ile Mehmet Vaktiyok, yazlık satışında anlaşırlar. İkisi de aynı kişiye vekalet verir, birisi satış, diğeri alış vekaleti. Aynı kişi tapuya gider, satış sözleşmesini temsil ettiği alıcı ve temsil ettiği satıcı olarak imzalar. Hukuken olur mu? Olur! Yeter ki vekaletnamede çifte temsil yetkisi verilmiş olsun.