Kiralık araçta trafik cezası kime yazılır?

Araç kiralayan kişilerin çoğu; arkadaşlarının aracı kullanma talepleriyle karşılaşmışlardır. Aracı kiralayan kişi, kullanmak için bu aracı başkasına vermişse, bu kişi de kural ihlali yapmışsa, trafik cezası kime kesilir?

Yaz döneminde, şehirlerarası hareketliliğe bağlı olarak araç kiralamaları artar. Tatile kendi aracıyla gitmek yerine birçok kişi, tatil yerinde araç kiralar. Birçok tanıdığım var, indikleri havalimanında araç kiralayıp, akşam dönüşte aracı havalimanında teslim ederler. Çok büyük rahatlıktır.

Bazı özel durumlarda, aracı kiralayanın tanıdıkları, dostları, akrabaları, kısaca kıramayacağı kişiler, kiralık aracı kısa bir süre sürmek isterler. Olmaz deseniz, “Bir kiralık aracı benden mi sakınıyorsun” diye duygusal baskı başlar.

Aracı asıl kiralayandan başkasının kullanmasının cezai ve hukuki sonuçları olabilir. En sık karşılaşılan cezai sonuç, ilginiz olmadığını düşündüğünüz bir trafik cezasının tebliğ edilmesidir.

Olumsuz hukuki sonuç ise, özellikle sigorta hukuki yönünden karşımıza çıkar; aracı full kasko sigortalatmışsınızdır, ama bir bakarsınız, kiralık araç firması sizden hasar tazminatı talep ediyor.

Ceza plakaya yazılır

Karayolları Trafik Kanunu’nun 116. maddesinde, trafik kuralı ihlali yapan araçların sürücüsünün tespit edilememesi halinde, tescil plakalarına göre ceza veya suç tutanağı düzenlenir, deniliyor. Bu kuralın Anayasa’ya aykırı bulunmadığı da hemen belirtelim.

Araç plakasına ceza tutanağı düzenleme uygulamasının koşulu; maddi dünyada var olduğu hususunda hiçbir tereddüt bulunmayan ve kanunda belirtilmiş olan bir trafik kural ihlalinin gerçekleşmesi halinde, ihlali yapan ve kanuna göre cezalandırılması gereken failin (kabahatlinin) kimliğinin tespitinin çok güç veya imkansız olmasıdır. Kural ihlali yapanın kimliği tespit edilemediğine göre, idari yaptırım tutanağı olan trafik cezasının araç plakasına göre, araç sahibi muhatap alınarak yazılmasında hukuka aykırılık bulunmamaktadır.

Mevcut ve uygulanan hukuki durum böyle olsa da, bazı koşullarda farklı görüşte olduğumu, Almanya’da bizzat yaşadığım bir olaya dayanarak, başka bir yazımda açıklayacağım.

Cezanın tebliği

Araç kiralama şirketleri, 1774 sayılı Kimlik Bildirme Kanunu kapsamında, araç kiralama tarihlerinden belli bir süre önce, belli tarihlerde kullanmak üzere araç kiralayan kişilerin açık kimlik bilgilerini, Kiralık Araç Bildirim Sistemi’ne (KABİS) usulüne uygun biçimde kayıt yaparlar.

Kayıt varsa, kiralama tarihi içinde meydana gelebilecek trafik kural ihlallerini, o tarihte araç kiralayan kişilerin yaptıkları kabul edilir.

Dolayısıyla da Anayasa’nın 123. Maddesi’ndeki, idarenin, kuruluş ve görevleriyle bir bütündür olduğu kuralı gereği, 1774 sayılı yasa gereği oluşturulan KABİS’i denetlemek ve takip etmekle yükümlüdür. Kiralık araç trafik kural ihlali yapılmışsa, kiralık aracı süren ve varsa kiralayan kişinin kimliği tespit edilir. Kural ihlali ile ilgili idari para cezası tutanağı KABİS’e usulüne uygun kaydedilen ve kiralayanın kimlik bilgisi esas alınarak düzenlenir ve ona tebliğ edilir.

Kullanan kişi ehliyetsiz ise

Gerçekten yaşanmış bir olayda, Halil İhlal (isimler hayalidir) isimli kişi, kiralık araç şirketinden bir haftalığına bir araç kiralar. Araç kiralama şirketi, kiralama tarihlerini ve Halil İhlal’in kimlik bilgilerini KABİS’e kaydeder.

Halil Bey, yeğenlerine çok düşkündür ve onlara asla hayır diyemez. Zaten aracı da kaskolu kiralamıştır.

Yeğenlerinin ehliyeti olmamasına rağmen araçla ‘bir tur atmaya’ çıkarlar. Hay aksilik, trafik denetlemeye takılırlar.

Kontrolde aracın kiralama şirketine ait olduğu anlaşılınca, trafik polislerince motorlu aracın sürücü belgesi olmayan kişi tarafından sürülmesine izin vermekten araç tescil plakasına istinaden trafik para cezası düzenlerler.

Araç kiralama şirketi buna itiraz eder.

Haklı mıdır? Haklıdır, itiraz üzerine ceza kaldırılır.

Çünkü idarenin bütünlüğü içinde yer alan Emniyet’in KABİS’i inceleseydi, aracın araç kiralama şirketi tarafından Halil İhlal Bey’e kiralandığı, sürücü ehliyeti olmayan yeğenlerine kiralanmadığı tespit edilebilecekti.

Böylece yapılması gerekenin, kiraladığı aracını ehliyetsiz yeğenlerine vererek Karayolları Trafik Kanunu’nun sürücü belgesi olmayanlara karayollarında araç sürme izni verilmesini yasaklayan 36’ıncı maddesini ihlal eden Halil İhlal Bey’e ve ehliyetsiz araç süren yeğenine 2.698’er TL ceza yazılması gerektiği ortaya çıkmış oluyor.

Araç kiralama şirketine değil.

Biraz da gülelim; öyle kaçmak yok!

Büyük bir hukuk firmasının sahibi ve yöneticisi iki avukat şehir parkında yürürken antika bir lamba fark ederler.

Üçü de lambayı en önce kendisinin bulduğunu iddia ederek lambanın üstüne atlarlar. Sen alacaksın, ben alacağım diye lambayı birbirinin elinden kaparlarken, boğuşmaları lambayı ovma etkisi yaratır ve büyük bir duman bulutu içinde lambadan bir cin ortaya çıkar.

Cin, “Beni lambadan kurtardığınız için üç dilek hakkı veriyorum. Üç kişi olduğunuz için her birinizin bir dilek hakkı var” der.

Mesai olmadan çalışmaktan bıkmış genç yönetici avukat, “Bodrum’da hayallerimin kadınıyla tatile yapmak istiyorum.” Puf! Genç yönetici avukat gitti!

Olaylardan heyecanlanan diğer yönetici ortak kekeliyerek, “Hawaii’de olmak, ve Teyano Taylor ile tatil yapmak istiyorum.” Puf! O da gitti.

“Sen sonuncusun” diyor cin, hukuk firmasının sahibine, “Dilediğin nedir?”

“Bu ikisini öğle yemeğinden sonra geri, ofiste masalarının başında istiyorum!”