Kesilen bir fatura satışı ispatlar mı?
Sattığınız ürünü alıcıya teslim ettiğinizi mutlaka belgelendirin. Gönderdiğiniz faturaya güvenmeyin. Bakın yoksa başınıza neler gelebilir...
İspat çok önemlidir. Eğer bir iddiamızı, hakkımızın varlığını dayandırdığımız olgu ve vakıaları uygun delillerle ispatlayamazsak, o zaman mahkeme ne yapsın? Davamızı red edecektir. İspat yükünün kime ait olduğuna ilişkin genel kural Türk Medeni Kanunu md 6’da düzenlenmiştir; herkes kendi iddiasını dayandırdığı olguları ispatlamakla yükümlüdür. Bazı istisnai hallerde ise, kanun ispat yükünün kime ait olduğunu farklı söyler. Ama dediğim gibi bu istisnadır.
Gerek ticari hayatta, gerekse günlük hayatta sık sık karşılaşırız: İş insanıysak, bir mal veya hizmet satarsak, fatura düzenleriz. Bedeli 2.000 TL ve üzerindeki satışlarda zaten fatura düzenlemek zorunlu. Tüketici isek, sadece satın aldığımız mal ve hizmetin bedelini, fatura karşılığı öderiz.
Peki sadece bir faturanın düzenlenmiş olması, arada bir satış sözleşmesinin varlığını, mal veya hizmetin teslim edildiğini ve bedelinin henüz ödenmediğini (açık fatura) ispatlamaya yeterli mi? Örneğin alıcı olarak ismimizin yazılı olduğu bedeli 10 bin TL olan ve konusu da bir cep telefonu olan bir fatura düzenlenmişse, satıcı bu fatura ile gerçekten bize 10 bin TL tutarında bir cep telefonu sattığını ve henüz parasını tahsil edemediğini ispatlamış olur mu?
İşte size bir örnek
Sarper Bey’in bir elektronik eşya mağazası vardır... Sarper Bey’in iddiasına göre sahibi olduğu mağazadan, Sema Hanım elektrikli süpürge, buzdolabı, saç düzleştirici, LED ekran televizyon satın almıştır. Sarper Bey ürünleri Sema Hanım’a teslim ettiğini ancak Sema Hanım’ın fatura bedellerini ödemediğini, alacağın tahsili amacıyla icra takibi başlatıldığını, Sema Hanım’ın takibe itiraz etmesi nedeniyle takibin durduğunu belirterek Sema Hanım’ın yaptığı itirazın iptaline, takibin devamına karar verilmesi talebiyle dava açar. Fakat o da nesi? Sema Hanım, önceden Sarper Bey’in mağazasında satış görevlisi olarak çalıştığı, söz konusu elektronik eşya faturaların tamamının mağazada çalıştığı döneme ait olduğu, Sarper Bey’in mağazasında çalışırken kesinlikle Sarper Bey’in mağazasından ürün satın almadığı savunmasını yapar. Sema Hanım söz konusu faturalardaki elektronik eşyalardan hiç birisinin kendisine teslim edilmediğini savunarak davanın reddini talep eder. Mağazaya ait iş yeri kayıtlarının ve ticari defterlerinin incelenmesini talep etmeyi de ihmal etmez.
4 tane fatura sundu
Mahkeme; davacı satıcı Sarper Bey ile davalı tüketici Sema Hanım arasında davaya konu ürünlerin satış ilişkisinin kurulduğu, ancak Sema Hanım’ın satın aldığı bu ürün bedellerini ödendiği yönünde herhangi bir beyanda bulunmadığı ve fatura bedellerini ödediğine dair ödeme belgesi sunmadığı, bilirkişinin Sarper Bey’in ticari defterlerinin kanuna göre eksiksiz ve usulüne uygun olarak tutulduğu ve defter kayıtlarının kendi içinde birbirini doğruladığı tespitini yaptığını, delil vasfı taşıdığı, incelenen ticari defterlerde takip dayanağı yapılan 4 adet toplam 4.729,00 TL tutarındaki faturaların kayıtlı olduğunu, ürünlere ilişkin servis fişlerinin olduğu gerekçesiyle, davanın kabulüne karar verir. Yani Sema Hanım’ın, fatura bedellerini ödediğini ispatlayamadığını, bu sebeple de ödemesine hükmedilir.
Malın teslim edilip edilmediği kilit nokta
Adalet Bakanlığı 05/10/2021 tarihli yazısı ise, dava ve işlem tarihinde yürürlükte bulunan Türk Borçlar Kanunu'nun 207. maddesinin ikinci fıkrasında “Sözleşme ile aksi kararlaştırılmadıkça veya aksine bir âdet bulunmadıkça, satıcı ve alıcı borçlarını aynı anda ifa etmekle yükümlüdürler” hükmünün düzenlendiği, buna göre bir mal alışverişi yapıldığında malın teslimi ile bedelin ödendiği karine olarak kabul edildiği, bu nedenle malı satıp teslim eden davacının karinenin aksini kanıtlaması gerektiği, teslimin yazılı delille ispat edilebileceği, faturanın sadece davacı satıcının defterinde kayıtlı olması malın teslimine karine teşkil etmediğini, dosya içerisindeki faturalarda teslim alanın imzasının da bulunmadığı, ispat yükünün davacıda olduğu ve teslim hususunda delil bulunmadığı dikkate alındığında mahkemece yazılı şekilde karar verilmiş olmasının usul ve yasaya aykırı bulunduğu ileri sürülerek; mahkeme kararının, 6100 Sayılı HMK'nın 363. maddesinin birinci fıkrası uyarınca kanun yararına bozulması talep eder.
İmzası bulunamadı
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 29.11.2021 tarih, E. 2021/7253 K. 2021/12178 kararında konu hakkında şu değerlendirmeyi yapar ve karar verir... Satıcı Sarper Bey, satım sözleşmesine konu malların davalıya teslim edilmesine rağmen ödeme yapılmadığını iddia etmekte, alıcı Sema Hanım ise, Sarper Bey ile hiçbir satım ilişkisinin kurulmadığını, fatura konusu malların kendisine teslim edilmediğini savunmaktadır.
Yani uyuşmazlık, satıcı tarafça faturası düzenlenen malların alıcıya teslim edilip edilmediği noktasında toplanmaktadır.
Öncelikle vurgulamalıyım ki, sadece fatura tek başına bir alacağın varlığına delil olmaz. Aksi olsaydı, herkes birbiri aleyhine sürekli fatura düzenleyip dururdu.
Ayrıca sadece fatura düzenlenmesi ve ibrazı da faturadaki malların alıcıya teslim ediğini ispatlamaya yetmez. Yasal delillerle malların teslim edildiğinin ispatlanması gerekir.
Sarper Bey’in takibe koyduğu faturalar incelendiğinde, faturaların altında yer alan teslim alan kısmında Sema Hanım’ın imzasının bulunmadığı anlaşılır. Bu durumda dava konusu ürünlerin teslimi hukuki bir işlem olup, ancak TMK 6. ve HMK. 190 ve 200 maddeleri gereği yazılı delillerle ispat edilebilir. Dosyaya ibraz edilen faturalar malın teslim edildiğini göstermez.
Servis fişi var mı?
Sarper Bey’in sunduğu servis fişlerinde de, örneğin LED TV'ye ilişkin olan servis fişinde Sema Hanım’ın imzası yoktur. Buzdolabı, saç düzleştirici ve elektrik süpürgesi bakımından teslim belgesi ve birbirini doğrulan servis fişleri de sunulmamıştır. Sonuçta, Yargıtay, Sarp Bey’in sunduğu faturaların, faturalarda yer alan ürünlerin alıcıya teslim edildiğini ispatlamadığı, yazılı yasal delilerle ispatlanması gerektiğini değerlendirerek, Adalet Bakanlığı'nın bu yöne ilişen kanun yararına bozma isteğinin kabul ederek mahkeme kararını bozar.
Satıcı iseniz, sattığınız ürünü alıcıya teslim ettiğinizi mutlaka belgelendirin. Gönderdiğiniz faturaya güvenmeyin.
