Prof. Dr. Levent Çelik: “Meme kanseri artık korkulacak bir hastalık değil çünkü erken teşhis edildiğinde ölümcül olmuyor. Günümüzde tıp meme kanserinin erken teşhisinde ve tedavisinde oldukça başarılı”
Gazeteci Gülay Kılıç Özmen’le birlikte “Yaşamın, Hazzın ve Sonun Kaynağı Meme” (Demirkapı Yayınları) adlı bir kitap yazan Maltepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Levent Çelik, meme kanseri ve kadınların erken teşhisle hayatlarını nasıl kurtarabileceklerine ilişkin sorularımızı yanıtladı.
“Angelina Jolie’nin memelerinin formu güzelleşmiş oldu”
* Kadınlar meme kanseri konusunda diğer kanser türlerine göre çok daha hassas. Çünkü meme kadının, kadınlığının da belirleyicisi olarak gördüğü bir organ. Kadın memeleri ile ilgili bir sorun yaşayınca eş olma, anne olma, cinsel yeterlilik yani özünde kadınsal yeterlilik konularında kendini eksik hissetmeye başlıyor. Özellikle erotizm ve cinsellik, hayatında daha önemli yer tutan kadınlar için o kavramların yücelttiği organların başında olan memeyle ilgili sorunlar çok daha fazla önemseniyor.
* Batılı yaşam tarzına sahip bir toplumda her 100 kadından 12-13’ü hayatının bir evresinde mutlaka meme kanseriyle karşılaşıyor. Eğer birinci derecede bir akrabasında meme kanseri varsa oran yüzde
18-20’ye çıkıyor. Kanserli her üç kadından birinin meme kanseri olması ise kadınlarda en sık karşılaşılan kanser türünün meme kanseri olduğunu ispatlamış oluyor.
* Meme kanserinde ciddi bir artış söz konusu... 1940 yılında dünya genelinde meme kanserinin sıklığı 20’de 1, 1950’de 15’te 1, 1990’da
9’da 1’di. Şu anda ise her 7 kadından 1’inde meme kanseri görülüyor.
* Meme kanseri artık korkulacak bir hastalık değil çünkü erken
teşhis edildiğinde ölümcül olmuyor. Günümüzde, tıp meme kanserinin erken teşhisinde ve tedavisinde oldukça başarılı. Bir meme tümörünü elle yakaladığınızda kanser ortalama 8-10 yaşında oluyor. Ama tarama testleri ile tümör ele gelmeden 3-4 yıl önce yakalanabiliyor. Bu durumda da tedavideki başarı oranı yüzde 95-99’a çıkıyor. Erken teşhiste memeyi tamamen almak da gerekmiyor. Sadece kanserli bölgesi alınarak memeye radyoterapi uygulanıyor. Böylece memenin şekli ve simetrisi korunmuş oluyor.
* Meme kanserlerinin yüzde 15-20’si genetik bozukluk kaynaklıdır. Bu kişilerin önlem amacıyla memeleri alınır. Bunun en iyi örneği de Angelina Jolie. Memesini aldırdı çünkü genetik bozukluğundan dolayı Jolie’de meme kanseri gelişme olasılığı yüzde 70 ila 90’dı. Bu çok muhtemel kansere karşı memenin içi boşaltılıp oraya silikon yerleştirildi. Angelina Jolie üç doğum yapmış bir kadın. Zaten memelerinin formu da bozulmuştu. İki faydası oldu. Hem memelerinin formu güzelleşti hem de kanserden korunmuş oldu.
“Erkeklerde kadınlara göre daha ölümcül”
* Hiç genetik yatkınlığı veya şikayeti olmasa da 40-70 yaş arası kadınların yılda bir kere mamografi çektirmeleri meme kanserinden ölme olasılıklarını yok denecek kadar azaltıyor. Meme kanseri kadınlarda erkeklere göre 100 kat daha fazla görülse de erkeklerde meme kanserinden ölüm oranı daha yüksek. Çünkü erkekler kendine meme kanserini kondurmuyor ve doktora daha geç başvuruyor.
* Mamografinin kanser yapma olasılığı önemsenmeyecek kadar düşük bir ihtimal. Sadece yarım sigara içen insanın akciğer kanseri olup ölme ihtimali, bir tarama mamografisinden meme kanseri olup ölme ihtimaline eşit.
* Her 100 mamografide bir kanser vakası yakalanıyor.
“Memesini kaybeden kadın ciddi bir yoksunluk duygusu yaşayabiliyor”
* Meme kanseri ameliyatlarından sonra meme hassasiyeti değişiyor. Kadınlar memeleri şeklen korunduğu takdirde bir yetersizlik hissetmiyor. Ama memesini kaybederse çok ciddi bir yoksunluk duygusu yaşayabiliyor. Kendisinden utanabiliyor, kendisini çirkin ve yetersiz hissedebiliyor. Bazen meme yokluğunun kadında yarattığı psikolojik ve sosyolojik zarar, meme kanserinin kadına verdiği zarardan daha fazla olabiliyor.
* Meme kanseri tedavisinden beş yıl sonra kadınların çocuk doğurmasında bir sakınca yok. Ancak memesi alınan veya memesine radyoterapi tedavisi uygulanan kadınlar çocuklarını
o memeyle emziremiyor. Sağlıklı
olan diğer memeleriyle emzirmelerinde ise herhangi bir sakınca yok.
* Memesi alınan kadınlar tedavilerinden üç yıl sonra protez taktırabiliyor. Plastik cerrahide devlet genelde masrafları karşılamasa da memenin yoksunluğu psikiyatrik bir travma haline gelmişse ve doktor raporu ile bunu belgeliyorsa protez ücreti devlet tarafından karşılanıyor.
* Meme kanserinin eş ile olan ilişkilerine etkisi ise tamamen ilişkinin kalitesine bağlı olarak değişiyor. İlişkileri zaten iyiyse birbirlerine daha çok bağlanıyorlar ama frekansı zaten kötü olan bir ilişkinin sonu geliyor.
Bulguları
* Memede ele gelen bir sertliğin bulunması
* Meme başının içeri doğru çekilmesi
* Meme başından kanlı bir akıntı olması
* Meme cildinde portakal kabuğu gibi bir görünüm oluşması
Erken teşhis için neler yapılmalı
* Meme kanseri sinsi bir hastalık; genellikle ağrı, sancı yapmıyor. Bu yüzden hiçbir belirti olmasa da kontrol ettirmek gerekiyor. 35 yaş altı ultrason, 35 yaş üstünde ise mamografi
ile memede bir anormallik olup olmadığına bakılıyor.
* Şüphelenilen durumlarda hastadan biyopsi ile doku alınıp inceleniyor.
* Görüntüleme teknikleri ile menopozdan sonra oluşan meme kanserleri yüzde 90-95, daha genç yaşlarda oluşanları da yüzde 70-80 oranında yakalanabiliyor.