Antidepresanlar tartışma konusu. Psikiyatr Dr. Mutluhan İzmir “Mutsuzluğun çözümü olan mucizevi haplar gibi sunuluyorlar” derken, Psikiyatr Dr. Agah Aydın “Son dönemde antidepresanlara öcü muamelesi yapılıyor” diye yakınıyor
Antidepresan kullanımı hızla artıyor.
Bu artışın nedenlerini ve sonuçlarını “Antidepresan Tuzağı” (Hayy Kitap) kitabının yazarı Psikiyatr Dr. Mutluhan İzmir ve Psikiyatr Dr. Agah Aydın ile konuştuk. Antidepresanların gereksiz kullanıldığını, mutsuzluk ile depresyonun karıştırıldığını belirten İzmir, gereksiz antidepresan kullanmanın zararlarını anlattı. Aydın ise insanların antidepresanlara yönelmesinin bir sebebi olduğunu, bu ilaçların pek çok hastada tek seçenek olduğunu ve antidepresanların öcüleştirilerek hastaların bu ilaçlardan korkar hale getirildiğini söyledi.
“Bazı hastalar için antidepresan tek seçenek olabiliyor”
Psikiyatr Dr. Agah Aydın
* Depresyon popüler bir hastalık haline geldi. Psikiyatra danışmadan; konu komşudan duyarak, televizyonda anlatılanları dinleyerek “Herhalde bende de depresyon var” diyen ve antidepresan kullanan çok sayıda insan
var. Bu kişilerin çoğu antidepresanları gereksiz kullanıyor. Ancak antidepresan kullanmazsa hiç iyileşemeyecek hastalar da var.
“Hekimler psikoterapiye zaman ayıramıyor”
* Depresyon hastasının tedavi almadan hastalığının üstesinden gelmesi pek mümkün değil. Depresyon tedavisinde kullanılan yöntemler psikoeğitim, psikoterapiler
ve ilaçlar. Ülkemizde tedavi seçeneği olarak antidepresanlara gerçekten gerekenden çok daha fazla başvuruluyor. Bunun bir sebebi var. Türkiye’de şu anda
2 bin 300 psikiyatr var. Bunların yüzde 80’i psikoterapi uygulayamıyor çünkü bu hekimler devlet hastanesinde çalışıyor. Yani hastaya 5-10 dakika ancak ayırabiliyor. Psikoterapi uygulamak için hastaya 45-50 dakikanızı ayırmanız gerekir.
* Diğer bir yandan ülkemizde 15 bin psikoloji mezunu var. Bunların ise sadece 700’ü klinik psikolog. Onların da hepsinin psikoterapi eğitimi yok. Dolayısıyla Türkiye’de hastaların psikoterapiye ulaşma şansları zaten yok denecek kadar az.
* Depresyon ise insanın yaşam kalitesini önemli ölçüde bozan hatta kimi zaman hastanın intihar etmesine sebep olan bir hastalık. Yani tedavi edilmesi gerekiyor. Dolayısıyla psikoterapi alma imkanı olmayan büyük çoğunluktaki hasta grubu için antidepresanlar depresyondan kurtulmakta tek seçenek oluyor.
“Hastalar antidepresanlardan korkar hale geldi”
* Ben hastalarımın sadece 5-10’una antidepresan yazan bir psikiyatr olarak bunları söylüyorum. Çünkü son dönemde antidepresanlara öcü muamelesi yapılıyor. Hastalar antidepresanlardan korkar hale geldi. Kişiye ilaç verdiğinizde kişiyi intihardan kurtaracaksanız, ilaç sayesinde işinden atılmasını önleyecekse bulantı, sersemlik, uyuşukluk gibi yan etkilerine maruz kalmaya değer.
* Esasında hiçbir devlet asgari ücret alan bir vatandaşına asgari ücretin iki katı bir sağlık gideri ödemek istemiyor. Dünyada sağlık giderlerinin en önemli kalemi ilaçlar. Tansiyon, kolesterol, diyabet ve depresyon ilaçları en önemli payı oluşturuyor. Bu ilaçların kullanılmamasına yönelik pek çok ülkede kamu destekli bir kampanya yürütülüyor.
“Depresyona girenlerin beşte birinin gerçekten antidepresana ihtiyacı var”
Psikiyatr Dr. Mutluhan İzmir
(“Antidepresan Tuzağı” kitabının yazarı)
* Depresyon gerçekte toplumun yüzde 5-10’unun sahip olduğu bir hastalık. Ama şu anda toplumun yüzde 25’i depresyon tanısı almış durumda. 10 sene önce 13 milyon kutu antidepresan kullanılırken bugün kullanımı 40 milyon kutuyu aştı.
* Depresyonun son 10 yılda bu kadar artmasına neden olacak herhangi bir gelişme söz konusu değil. Ama yoğun ve stresli çalışma ortamı, sevdiklerine vakit ayıramama gibi faktörler insanları mutsuz ediyor. Antidepresanlar
bu mutsuzluğun çözümü olan, mucizevi mutluluk hapları gibi sunuluyor. Ama bu çok yanlış.
* Depresyondaki bir insan kendi benliğinin değersiz olduğunu ve hiçbir şeye layık olmadığını düşünür. Mutsuzlukta ise kişi kendini bir şeylere layık görüyor ki “Neden elde edemedim?” diye üzülüyor.
* Hayatındaki bazı terslikler sonucu mutsuz olan kişiler antidepresan yerine psikoeğitim, psikoterapi ve kaygı giderici ilaçlara yönlendirilmeli. Bu kişilere daha iyi uyuması, beslenmesi ve spor yapması için önerilerde bulunulmalı.
“Antidepresanların intihara varan yan etkileri olabiliyor”
* Psikiyatrların çoğu ise her sıkıntıya depresyon teşhisi koyuyor ve antidepresana yönlendiriyor. Bir de “Yoksa
hasta intihar eder” diyorlar.
Oysa antidepresanların da intihara varan yan etkileri olabiliyor.
* Antidepresanların çok yararlı olduğu durumlar da var. Sorun etkili olduğu durumların çok dışına taşmış olmaları.
* Son araştırmalar depresyon teşhisi alan hastaların sadece beşte birinin gerçekten antidepresanlara ihtiyaç duyduğunu ortaya çıkardı.