Türkiye’ye ilk aşamada 527 kilometre karelik bakir tarım arazisi kazandıracak olan mayın temizleme işine, muhtemelen, gelecek yılın ilk üç ayı içinde başlanacak.
Konuyu yakından izleyen kaynaklar Türkiye-Suriye hududundaki mayınlı sahaları temizlemekle görevli Savunma Bakanlığı’nın ihale tarihini kısa zamanda açıklamasını bekliyor.
“Çok az bir zaman kaldı” diye konuştu bir kaynak. “İhale dosyasını satın almak üzere bu ay içinde davet edilmeyi bekliyoruz. En geç martta iş başlar.”
Başlangıçta elliyi aşkın ortaklık ihaleye ilgi göstermişti. Sakıncalı bulunan veya sakıncalı addedilen ülkelere ait şirketler elendi. Bunlar arasında Kuzey Irak’ta ve Ermenistan’da iş yapan şirketlerin bulunduğu haber veriliyor.
Halen 15 civarında aday var. Kaynağıma göre, “işi alabilecek güçte aday sayısı yedi-sekizi geçmez.” Bunların arasında Türk, Rus, Azerbaycan, Hırvat ve İngiliz şirketleri bulunuyor.
Mayında rant şüphesi...
Türkiye-Suriye sınırı mayın temizleme çalışmalarına Bakanlar Kurulu’nun 2001 tarihli kararı ile başlandı. İlk aşamada mayınlı araziyi askerlerin temizlemesi düşünüldü. Ama yüzlerce kaza olabileceği ve çok zayiat verileceği için bu plandan vazgeçildi.
İşinin uzman mayın kuruluşlarının yaptırılmasına karar verildi. Sorumluluk 2005’te Maliye Bakanlığı’na
havale edildi.
Maliye Bakanlığı, temizlik işinin “bütçe imkânları ile karşılanmasının mümkün olamayacağını” ileri sürerek “Yap- İşlet- Devret” usulüne karar verdi. Mayın temizleme karşılığında temizlenecek arazi 49 yıllığına yabancı firmalara “bedelsiz” verilecekti.
Kamuoyu tepki verince bu plandan da vazgeçildi. Haziran 2009 da Meclis’ten geçirilen bir yasayla ihale yetkisi Savunma Bakanlığı’na iade edildi.
Aradan iki yıldan fazla zaman geçmesine rağmen ihalenin hâlâ neden yapılamadığı açık bir spekülasyon konusu. Büyük bir olasılıkla işin arkasında rant paylaşama konusu var.
Metrekaresi 2-3 dolar
Mayın temizleme konusunda uzman, bu büyüklükte bir işi yapacak finansman, ekipman ve yetişmiş işgücüne sahip Türk şirketi yoktur.
İşin tamamen yabancılara kalmaması için Savunma Bakanlığı “Mayın temizleme ihalesine katılacak yabancı firmaların, Türk firma/firmaları ile asgari % 49 oranında iş ortaklığı oluşturması zorunludur” şeklinde bir kural getirdi.
Bunun anlamı işi yabancıların yapacağı, kârın yarıdan fazlasının seçilmiş Türk şirketlerine kalacağıdır. Tabii şirketler aralarında kâr dağılımını başka türlü yapmak için gizli anlaşmalar yapmazlarsa.
İş kaça çıkabilir?
İstekli firmaların gönlünde yatan metre kare başına 2-3 dolardır.
Güvenilir kaynaklardan öğrendiğime göre, birkaç yıl önce Milli Savunma Bakanlığı’na verilen mayın temizleme brifinglerinde “istenen temizleme kriterlerine bağlı olarak” firmaların belirttiği fiyat metre 1.5-2 dolar idi.
“Toplam mayınlı alan 185.000 hektar olduğu için Türkiye Suriye sınırı mayın temizliği maliyeti azami 380 milyon dolar olur” dedi kaynağım.
Ancak, ihalede pazarlıkla fiyatlar düşürülebileceği için bu tutarın da altında olmaması için neden yoktur.
