Ilısu temeli atılıyor ama finansman yok

Ancak tamamına yakınının dış kredilerle gerçekleştirilmesi planlanan projenin dış finansmanı için gerekli anlaşmalardan hiçbiri imzalanmadı. İmzalanacağı da garanti değil.Ilısu'nun finansman giderleri hariç 1.2 milyar euro'ya (1.45 milyara dolar) mal olması bekleniyor. Plana göre, Almanya, Avusturya ve İsviçre'nin resmi ihracat kredisi kurumları Türkiye'ye 400 milyon euro kredi açacak. Finansmanın gerisi bir özel bankalar sendikasyonu tarafından sağlanacak.Normal koşullarda, proje başlamadan finansman paketinin hazır olması lazım. Ancak Ilısu projesinin hem yerel hem de uluslararası arenada tartışmalı olması ihracat kredisi kurumlarının finansmana olur vermesini geciktirdi. Bu krediler çıkmadan özel bankaların projeye kredi vermesi imkânsız denecek kadar zordur. Başbakan Tayyip Erdoğan yarın (cumartesi) hükümetinin en büyük altyapı projesi olan Ilısu Hidroelektrik Barajı'nın temelini atmak için Şırnak'a gidiyor. Projenin liderliğini yapan Nurol inşaat şirketinin Genel Müdürü Bülent Erdoğan kredi konusunda bir endişesi olmadığını söyledi. Almanya, Avusturya ve İsviçre ihracat kredisi kurumlarından finansman için "Şifahi onay alındı, yönetim kurulu onayı bugün yarın çıkacak" dedi.Diplomatik kaynaklar ve proje aleyhine lobi yapan Avrupalı gönüllü toplum kuruluşları ise durumun bu kadar kesin olmadığını söylüyorlar.Bir diplomatik kaynak, "Sonunda kararı politikacılar verecek ama bu aşamada hiçbir ihracat garanti kurumunun krediyi onaylamadığını söyleyebilirim" dedi.Berlin ve Bonn'da faaliyet gösteren Alman Weed konuyu yakından izleyen gönüllü toplum kuruluşlarının başında geliyor. Weed uzmanlarından Heike Drillisch ihracat kredi kurumlarının kendilerine "Karar vermedik, daha çok zamana ihtiyacımız var" dediğini söyledi. 'Şifahi onay alındı' Almanya Büyükelçiliği'nden öğrendiğime göre, üç ülkenin kurum temsilcileri 21-24 Ağustos'ta Türkiye'de incelemelerde bulunacaklar. Kesin karar bunun ardından verilecek.Bazı kaynaklar kredilerin çıkmaması halinde bile projeye devam edileceğini söylüyor.Suriye-Irak hududunun 65 kilometre kuzeyinde, Dicle Nehri üzerine kurulacak olan Ilısu siyasi, sosyal, çevresel, ekonomik ve arkeolojik nedenlerle belki de Türkiye'nin en tartışmalı projesidir. Projenin önüne konan engellerden biri sınır aşan bir su olarak Dicle'nin Irak ve Suriye'yi de ilgilendirmesidir. Konu bu açıdan Türkiye'nin tanımadığı bazı uluslararası anlaşmaların getirdiği kısıtlamalara giriyor. Türkiye'nin politikası Dicle ve Fırat'ı nasıl kullanacağı konusunu bu ülkelerle ortak değil tek başına kararlaştırmaktır. Birkaç yıl önce projeye kredi sağlayacak bazı ülkeler komşu ülkelere akıtılacak su konusunda Türkiye'den bazı garantiler istemiş, Türkiye bunu reddetmişti.Bir başka itiraz konusu, baraj gölü suları altında kalacak 52 köy ve 15 küçük kasabada yaşayan halkın rızasının alınmamış, geleceklerinin iyi planlanmamış olduğudur. En tartışmalı proje Hasankeyf gibi paha biçilmez arkeolojik varlıkların su altında kalması ve çevreye verilecek zarar da ayrı birer çekişme konusu.Türkiye 1980'lerin başında kesinleşen Ilısu projesini hayata geçirmeyi ikinci defa deniyor. Birinci denemeden Batılı çevre kuruluşlarının baskısı sonucu başarısız oldu. İngiliz inşaat ve mühendislik grubu Balfour Beatty, 2001 Kasım ayında ticari, çevresel ve sosyal sorunların halledilemediğini ileri sürerek projeyi terk etti. Birkaç ay sonra İsviçre'nin en büyük bankası olan UBS aynı nedenlerle kredi sendikasyonundan vazgeçti. Bunların ardından grup dağıldı.Weed, bu sorunların hâlâ halledilmemiş olduğunu iddia ediyor. Birçok başka dernekle birlikte kredilerin verilmemesi için hükümetler ve bankalar nezdinde lobi yapıyor.Hükümet ve konsorsiyuma dahil şirketler ise gerekli bütün önlemlerin alınmış olduğunu söylüyor. Çevreye zarar Enerji Bakanlığı "Olumsuz tesirleri önlemek, sebep olduğu fiziksel kayıpları tazmin etmek ve projeden etkilenen insanlara gelişme imkânları sağlamak için hazırlanan Yeniden Yerleşim Eylem Planı, Türk mevzuatı, Dünya Bankası ve IFC kriterleri doğrultusunda hazırlanmış ve onaylanmıştır" dedi.Nurol Genel Müdürü Erdoğan endişeleri gidermek için gereken bütün önlemlerin alındığını ve fon ayrıldığını söyledi.Ilısu projesinde bu defa başrolü Alman Siemens'in kısa bir süre önce satın aldığı Avusturya'nın VA Tech Hydro şirketi oynuyor. İnşaatı Nurol, Cengiz, Çelikel ve Alman şirketi Zueblin yapacak. Türbinler VA Tech Hydro, jeneratörler çokuluslu Avrupa şirketi Alsom tarafından sağlanacak. Mühendislik hizmetleri Stucky (İsviçre) ve Temelsu'dan alınacak (Türkiye). Enerji Bakanlığı'ndan proje konusunda danışmanlık İsviçreli Colenco ile Maggia ve Türk Dolsar ile Rast şirketleri tarafından verilecek.Banka kredilerini VA Tech Hydro'nun bir yan kuruluşu olan VA Tech Finance ayarlayacak. Yüksekliği 135 metre, uzunluğu 1.820 metre olacak olan baraj 2012-13 yıllarında tamamlandığında Türkiye'nin elektrik ihtiyacının yüzde üçünü sağlayacak. mmunir@milliyet.com.tr Yeniden Yerleşim Planı