Hükümetin seçimlerden önce yayınladığı rekor sayıda kanun hükmünde kararnamenin getirdiği en tartışmalı ve muhtemelen en başarısız olmaya mahkûm kurum bakan yardımcılığıdır.
Bakan yardımcıları “Hükümetin görev süresi ile sınırlı olarak” görev yapacaklar.
Maaşları dokuz milyon lira civarında olacak. Bu, ortalama müsteşar maaşının üçte bir kadar üstündedir.
Müsteşar olmak için sıkı bir eleme sürecinden geçmek, üniversite mezunu olmak, on yıldan fazla devlet memurluğu yapmak gibi şartlar var. Bakan yardımcılarında bu şartlar aranmayacak. İlkokul veya lise mezunları, hiç devlet tecrübesi olmayan kişiler de bakan yardımcısı olabilecek.
Bakan yardımcılığı İngiltere ve Norveç dâhil birçok Avrupa ülkesinde var ama biraz uydurma bir kademe olduğu, bakan ile bürokratlar arasına ek bir kadro soktuğu için pek çalışmıyor.
İngiltere’de daha çok genç milletvekillerine devlet deneyimi kazandırmak için kullanılıyor. Norveç’te bakan yardımcıları “tahammül edilmeleri zorunlu birer baş belası” olarak kabul ediliyor.
Bizde durum daha değişik olmayacağa benziyor. Araştırmalarım özellikle üst düzey bürokratların bu düzenlemeden hoşnut olmadığını gösteriyor.
Bunlara göre, kararnameyi yazanların yaptığı en büyük hata, bakan ile müsteşar arasına gömdükleri bakan yardımcılarının konumunu tarif etmemektir.
Bakan yardımcısının ne yapacağı, yetki ve sorumlulukları, müsteşar ve diğer üst düzey bürokratlarla emir kumanda ilişkisinin ne olacağı belli değil.
“Böylesine önemli kurumu araya koyunca, çatışmaları önlemek için ilişkileri tanımlamamak gerekir” dedi üst düzey bir bürokrat.
Geniş devlet deneyimi olan eski bir üst düzey bürokrat ise “Saçma sapan olarak görünüyor. Bakan ile müsteşar arasına son derece gereksiz bir kurum sokuyor. Birtakım seçilmemiş adamlara maaş vermek için yapılmış bir düzenleme.”
Aktif görevde bulunan üst düzey bir bürokrat ise yükselmek için yıllarını vermiş memurların başına “Bu senden daha akıllı ve başarılı diye dışarıdan birini koyarsanız o bünyenin içinde tutunamaz” dedi. “Kabullenmesi çok zordur, safra imiş gibi çiğner atar.”
1937’de İsmet İnönü bakanlara yardımcı olmak ve yetenekli iseler ileride bakan olmaları için hazırlamak üzere milletvekilleri arasından bakan yardımcıları, o zamanın deyimine göre, Siyasi Müsteşarlıklar atadı. Sekiz aylık bir denemeden sonra kurum ortadan kaldırıldı.
Beklenen sonuç alınamamıştı. Yazar Mustafa Turan’a göre, “Bakanların kendi durumlarını düşünerek yetersiz kimseleri bakan yardımcısı atamaları ve onların da genellikle bakanların yanında birer hiç mesabesinde kalmaları bu kurumun verimli çalışmasına engel oldu.”
Bakalım bu defa ne olacak.