Akıllıların akılsızlığı

Gittiğimiz yerlerden biri İrlanda ekonomisinin meteor gibi ilerlemesinde kilit rol oynayan İrlanda Yatırım ve Kalkınma Ajansı'ydı (IDA). Randevu saatini beklerken, ziyaretçiler için kahve masasına istiflenen broşürler arasında İrlanda'nın ithal petrol sorunuyla ilgili bir rapor buldum. İrlanda, Türkiye gibi, enerji fukarası, dışa bağımlı bir ülkedir. Petrol fiyatları artıyor. On-on beş sene içerisinde artık tüketilen kaynakların yerine yenisi konamayacak. Petrol tükenme trendine girecek.Hükümet tarafından bir İrlanda danışmanlık firmasına ve ünlü bir Amerikalı enerji uzmanına hazırlatılan rapor petrol darlığı karşısında İrlanda'nın ulusal stratejisini hazırlamaya yönelikti. Geçen hafta Araştırmacı İlaç Firmaları Derneği'nin davetlisi olarak İrlanda'nın başkenti Dublin'de üç gün geçirdim. Türkiye petrol ve gaz fiyatlarındaki artışa karşı en kırılgan olan ülkelerden biridir.Enerji ihtiyacımızın % 72'sini dış kaynaklardan temin ediyoruz. Önlem alınmazsa bu oran 2020'de % 82'ye yükselecek.Ekonomi bir at ise, petrol fiyatları ata bindirilmiş kum torbalarıdır. Cari açığın artmasına neden oluyor, enflasyonla mücadeleyi zorlaştırıyor, ekonomik faaliyeti yavaşlatıyor.Bir varil petrolün fiyatı 1998'de 10 dolardı, bu yıl 70 dolara çıktı. Eurosource, varil fiyatlarının 60 doların üstünde kaydettiği her dolar artışın Türkiye'ye 400-450 milyon dolarlık ek bir fatura çıkaracağını hesapladı. Varili 70 dolar olan petrol cari açığa gayri safi milli hasılanın yüzde biri kadar bir ek ulayacak. Gayri safi milli hasılasının % 7-8'i kadar bir cari açığa sahip olan Türkiye daha şimdiden kalkınmakta olan ülkeler arasında en büyük açığa sahip ülke.Nerede hükümetin ulusal enerji politikasıyla ilgili raporu?Böyle bir rapor yok. Çünkü bizde önemli konularda uluslararası uzmanlara veya müşavir şirketlere rapor hazırlatma alışkanlığı yok. 2020'de yüzde 82 yabancı kaynak Oysa bu tür raporlar, komite kararları, "beyaz kitaplar" modern devletlerde iyi yönetimin en önemli araçları arasındadır. Bunlar politika seçenekleri sunar. Tarafsız uzmanların hazırladığı raporlar, yansız oldukları ve çıkar lobilerine hizmet endişesi taşımadıkları için, bürokrasinin hazırladıklarından daha sağlam ve güvenilirdir. Etraflarında halk oyu oluşturmak daha kolaydır.Hükümetin bu araçlara şiddetle ihtiyacı var çünkü en zayıf olduğu konulardan biri mikro konularda, yani endüstri veya sektör bazında politika oluşturmaktır. Mesela tekstil sektörü için böyle bir rapora şiddetle ihtiyaç var.İrlanda'yı bir arkadaşım "akıllı insanlar ülkesi" olarak tarif etti. Biz tesettürlülerin Suudi Arabistan'a gitmesi mi, yoksa bu öneriyi yapanların Patagonya'ya gitmesi mi iyi'yi konuşuyoruz. Bizi belki en iyi, "akılsız konularla vakit öldüren akıllı insanlar ülkesi" tarif eder. mmunir@milliyet.com.tr Hükümet mikro konularda zayıf