"Medyanın geleceği kâğıtta değil dijitalde…” “Kâğıt bitti…” Ne zaman bu konu açılsa bu ezberlenmiş cümleler gelir dayanır, konu o noktada hiçbir yere gidemeyecek bir kısır döngüye girer. “Gelecek dijitalde abi” ezberiyle araya çekilen kalın duvar ne ışık sızdırır ne de en ufak bir bilgi kırıntısı.
Bazen bu duvarda bir kapı ya da en azından bir pencere, hadi olmadı bir tuğla kadar yer açacak olaylar oluyor. Olsun ki hava girsin içeri.
Vice’ın 1994 yılında Kanada’da Montreal’da başlayan macerası önceki gün iflas talebiyle sona erdi. Neydi Vice? Ana akım medyaya alternatif, orada işlenmeyen konuları ele alacak, sanat, müzik ve gündelik yaşamın içinden çarpıcı hikâyeler anlatacak bir dergi. Önce hükümet fonuyla başlayan, ardından yatırım alarak işi büyüten ve New York’a taşınan Vice bu yıllarda İngiltere’ye de uzandı. 2000’lerin sonlarına doğru kâğıt bitti, gelecek internette cümleleri havada uçuşuyordu ama kimse internette neyin nasıl olacağını bilmiyordu. Birçok dergi web siteleri kuruyor, bu şık sitelerin ne işe yarayacağı bir türlü kestirilemiyordu. Kimi medya patronu da “İnternete içerik koyamayız. O zaman kimse dergi almaz” mantığıyla toptan karşıydı dijitalleşmeye.
Vice’ın eyvallahsız haberciliği, sanat ve yaşamın içinden konulara alternatif bakışı, muhtelif suç hikâyelerini ele alışı giderek özenilen bir alternatif medya özlemini ete kemiğe büründürüyordu. 2006 ve sonrasında Vice dijitalde yayıldı. Belgesel habercilik, videolar şunlar bunlar derken MTV grubuyla anlaşıldı. İlerleyen yıllarda yemekten spora, geziden elektronik müzik kültürüne yayıldıkça yayıldı. Bu arada tabii yatırımlar da akıyordu. İşte medyanın geleceği buydu. Ana akım medya toplumdaki değişimi kavrayamamıştı. Oysaki Vice gibi girişimler her şeyi doğru anlıyordu. Alternatif Vice büyüdükçe büyüdü. Ne de olsa kapitalizm bunu gerektirir.
2014’te Vice News yayın hayatına başladı. Artık Ukrayna’dan Venezuela’ya dünyanın bütün sıcak bölgelerine dair haberler, yorumlar buradaydı.
2018 itibarıyla geriye gidiş başladı. İşten çıkarmalar geldi. Gelir gideri karşılamıyordu. Medyanın geleceği tökezlemeye başlamıştı. Devamlı yeni fonlar aranıyordu. Ama akım medyayı yerle bir etmek öyle kolay olmayacaktı tabii. Dijital dönüşüm ucuz iş değildi. 2021 itibarıyla alternatif Vice’ın 35 ülkede ofisleri, onlarca dijital platformu, film stüdyoları vardı. Ama ana akım medya değildi. Bu gerçek hayatta karşılığı olmayan ve sürdürülmesi imkânsız model sürdürülemedi, gemi su almaya başladı. Önceki hafta iflas ilan edildi. Çok değil birkaç yıl önce 7 milyar dolar değer biçilen Vice’ın malları mülkleri 225 milyon dolara Soros’a satıldı.
Aynı şekilde pek büyük fırtınalar koparan BuzzFeed’in de yolun sonuna geldiği biliniyor. Geleceğin medyaları birer birer tökezleyip düşerken, ana akım medyanın yoluna devam etmesi herhalde dikkat ve açıklama gerektiriyor. 2023 itibarıyla medyanın geleceğini konuşurken kurduğumuz cümleleri daha iyi tartmalıyız.
Sosyal medyanın ve büyük teknolojinin gazetelere ve ana akım medyaya etkisi ve yarattıkları dönüşüm de bambaşka bir tartışma konusu. Kesin olan şu ki gelecek şaşırtmaya devam ediyor.
