Son 2 aydır mali disiplin dağılmış durumda

Çarşamba günü aralık ayı bütçe verileri açıklandı. Böylece 2008 yılına ait bütçenin resmi de ortaya çıkmış oldu. Gözümüze çarpan değişiklikleri sıralayalım:
2007 yılında seçimler nedeniyle bütçe disiplini gevşemiş, daha sonra ise toparlanmaya başlamıştı. Daha sonra 2008 yılında bunun derlenmeye çalışıldığını gözledik.
Ancak son aylarda bu dengenin yine bozulduğu anlaşılıyor. 2008 yılında bütçe açığı 2007 yılına göre bile yüzde 25’e yakın artmış. Buna bağlı olarak faiz dışı fazla da yüzde 4 azalmış.
Bu gelişmenin en önemli etmeni artan faizler değil. Aksine, faiz ödemeleri yüzde 4’ün altında artmış.
Asıl faiz dışı harcamalardaki artış yüzde 13 artış olmuş. Vergi gelirleri ise sadece yüzde 10 artmış. Bütçenin ikinci önemli gelir kalemi olan vergi dışı gelirlerin teşebbüs ve mülkiyet gelirleri alt kalemi ise yüzde 57 azalmış. Böylece aralık ayında bütçe dengesi yüzde 1614 büyümüş. Faiz dışı fazla ise yüzde 266 değişmiş. Özetle, 2008 yılında mali disiplinin sağlandığı söylenemez.

Seçim yatırımları başlamış
Son iki ayda ama özellikle aralık ayındaki gelişmeler son derece olumsuz olmuş. Hem gelirler düşmüş, hem de harcamalar artmış. Aralık ayında geçen yıla göre KDV tahsilatı yüzde 2.3 artmış. Bu, enflasyonun bile altında. İthalden alınan KDV yüzde 15’e, ÖTV ise yüzde 7’ye yakın azalmış. Kısacası, ekonomideki durgunluk kasım ayı itibariyle dolaylı vergiler tahsilatını etkilemeye başlamış.
Öte yandan, aralık ayında faiz dışı giderlerdeki artış yüzde 23.4 olmuş. Böylece bütçe açığı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 120 büyürken, faiz dışı denge ise 3.1 kat azalmış.
Vergilerdeki düşüş ekonomik gelişmelerin doğal bir sonucu. Durgunluk vergi tahsilatına yansıyor. Ancak harcamalardaki artışın iki nedeni olabilir. Ya hükümet durgunluğu aşmak için kamu harcamalarını artırıyordur ya da seçim yatırımları yapıyordur.
Ancak Keynezyen bir iç talep pompalanmasının bütçelendirilmeden yapılması da düşünülemez. Bu nedenle bu harcama hızlanması olsa olsa seçim yatırımı olabilir.

Görünen köy kılavuz istemez
Yukarıdaki tabloda son iki aydaki ortalama bütçe verileriyle ilk 10 ay verileri ortalaması karşılaştırılıyor. Faiz dışı harcamaların daha önceki 10 ay ortalamasına göre yüzde 40 arttığı gözlerden kaçmamalı. Dikkat edilirse, mal ve hizmet alımları artışı yüzde 112, yatırım giderlerindeki artış ise yüzde 222’dir. Bunlar çok açık bir biçimde seçim yatırımlarını göstermektedir.
Vergilerde ise durum çok olumsuz bir doğrultuda hızla azalmaktadır. Kurumlar vergisi tahsilatında artışlar sürmekle beraber, tüm dolaylı vergiler azalmaktadır. Petrol fiyatlarının düşmesiyle de bu mal üzerinden alınan vergiler de durgunluğa girmiştir.
Kısacası, daha şimdiden 2008 bütçesi şaştı. 2009 bütçesini ise hiç merak etmeyin. IMF çok merak etti; üç aydır imzayı atamadı. Görünen köy kılavuz istemez.