Sanayide daralma 2008’in başından başladı

Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi (BETAM) ekonomik veriler yayımlandıkça onları irdeliyor, yorumluyor ve anında yayımlıyor. Tabii bunu yapan başka kurumlar da var: Örneğin TEPAV. Ancak bu kurum daha çok bütçe verilerine odaklanıyor.
Pazartesi sabahı TÜİK aralık ayına ait sanayi üretim endeksini açıkladı. Ancak öğleden sonra bu veriyi düzeltti. Her ikisi de düşüklüğü nedeniyle şok yarattı. Tabii Başbakan hariç! Erdoğan önceki gün yine “IMF’siz de yaparız” diye estiriyordu. Başbakan’ın yüreği varsa seçimlerden sonra da IMF anlaşması yapmaz!

Bir yıldır süren yavaşlama
BETAM’ın son raporunda Prof. Seyfettin Gürsel ve Araş. Gör. Mehmet Alper Dinçer TÜİK’in yayımladığı sanayi üretimini hem işgünü sayısına göre, hem de mevsimselliğe göre normalleştirmiş. Malum, her ay aynı sayıda işgünü olmuyor. Örneğin şubat ayına bayram denk gelse çalışma günü bir önceki aya göre yüzde 25 azalıyor. Bu da az değil.
Öte yandan sanayide üretim her ay aynı değil. Örneğin yaza girerken buzdolabı, klima, bahçe mobilyası vb. harcamaları artar.
İnşaat sektörü hızlanır. İşte bu mevsimsel hareketler bir önceki ayın verisiyle karşılaştırılamaz. Bu nedenle ya bir önceki yılın aynı ayıyla karşılaştırılır, ya da bu etkiler arındırılır. BETAM (ellerine sağlık) bunu yapmış.
Görülüyor ki, iniş 2007’nin son aylarında başlamış. O günden bu yana da sürekli düşüş devam ediyor. Hatırlarsanız, “Bu kriz bizim krizimiz” diye bir yazı yazmıştım. 2007 sonunda dünya mali krizi yoktu. Bu da gösteriyor ki, iç talep çok önceden düşmeye başlamış...

Tekstil ve otomotivde hızlı çöküş
2008 yılını toplu olarak değerlendirdiğimizde en büyük iniş giyimde. Zaten aralık ayında yüzde 19, son 5 ayda da (bir önceki yıla göre) ortalama olarak yüzde 12 daralmış. İkinci sırada tekstil geliyor; yıllık daralma yüzde 11. Sadece aralık ayında yüzde 24’e yakın daralma göstermiş. Son 5 ayda da yüzde 15. Her iki kardeş kesim de ihracatta işlerin tıkandığını ve 2009 konusunda iyimser olmanın zorluğunu gösteriyor.

Aralık ayının ve son 5 ayın çöküş şampiyonu otomotiv. Durum tam bir felaket. Son ayda üretim yüzde 52’nin üzerinde düşmüş. Son 5 ayın daralma ortalaması ise yüzde 25’in üzerinde.
İkincisi, ana metal sanayii de aralık ayının çöküş ikincisi. Geçen yıl başında oldukça iyi çalışan bu kesim yılın tümünü yüzde 2’lik bir daralmayla atlattı sanılsa da, son 6 ayda yüzde 15’ten fazla daralma göstermiş. Plastik sektörü de ana metal sanayii gibi aralık ayında olumsuz gelişme göstermiş. Son 5 ayda bu kesim ortalama yüzde 11.5 daralmış.
Özetle, anlaşılan, ağır bir resesyona çoktan girmişiz. 2008’de yüzde 1 büyüme sağlanırsa ne âlâ. 2009’da ise sıkı bir daralmaya hazır olmak gerekiyor.