Tam küresel krizle boğuşurken bir de domuz gribi (swine flu) çıktı. Şimdi Amerikalılar kara kara düşünüyor. Bu grip ekonomiye ne kadar zarar verecek?
Önce şunu belirtelim ki, bu grip henüz küresel çapta epidemik (salgın) değil. Sadece Meksika’da hızla yayılıyor. Ancak hastalık ABD’ye geçer ve yayılırsa, tabii o zaman gerçekten korkmaya gerek var. Çünkü ABD dünyanın en büyük ekonomisi. Dünyada üretilenin dörtte biri ABD’de gerçekleşiyor.
Dünyaya yayılması oldukça riskli. Dünya Bankası tarafından geçen yıl yapılan bir çalışmaya göre küresel çapta epidemik bir gribin maliyeti dünya gelirinin yüzde 5’inin kaybına neden olabilir. Bu da hemen hemen 3 trilyon dolar demek.
Depresyona yuvarlanış
Tabii bu 1918’de gerçekleşen “İspanyol gribine” benzer çaptaki hastalığı ifade ediyor. O salgında 50 milyondan fazla kişi ölmüş ve dünya nüfusunun üçte biri etkilenmişti.
Çok ilginçtir ki, raporda eğer dünya bir resesyonda ise bu çaptaki bir hastalıkla hızla depresyona yuvarlanacağını ikaz ediyor. Dünya ekonomisinin bu yıl zaten yüzde 1.3 oranında küçülmesi bekleniyor. Yani böylesi bir bela yayılsa dünya ekonomisi de en az yüzde 6’ya yakın daralacak.
Fakat uzmanlar böyle bir olasılığı şimdilik yüksek görmüyorlar. Kaldı ki, bu arada hızla bazı önlemler alınıyor. Anti-viral haplar ya da aşılar elde bulunsa da, doğrudan etki yapacak aşılar da çok kısa bir sürede (belki de 3-4 ayda) geliştirilebilir.
Kaldı ki, daha şu anda Meksika’da 200 kişiden az ölüm olmasına rağmen, H5N1 virüsünden her yıl dünyada on milyonlarca insan mustarip. Bunların da her yıl yarım milyonu ölüyor.
Hatırlayalım, 2003 yılında Çin ve Hong Kong’da SARS (Severe Acute Respiratory Syndrome) Şiddetli Akut Solunum Sendromu çıktığında da topu topu 700 kişi ölmüş, Asya Kalkınma Bankası tahminlerine göre de en az 18, en fazla da 60 milyar dolarlık bir ekonomik kayba neden olmuştu.
Bu, milli gelirin en az yüzde 0.5, en fazla da yüzde 2’si ediyordu. Bu kez biraz daha hazırlıklı olunduğundan kimi uzmanlar hasarın daha sınırlı kalacağını düşünüyor.
Hasar zaten oldu
Kaldı ki, o dönemde bile Çin tüketimi sadece geçici olarak ve çok sınırlı etkilenmişti. Ertelenen dayanıklı tüketim alışverişleri ise bir süre sonra gerçekleşmişti. Gerçi yanlış bilgilendirmeye dayalı iyimserlik, yanlış bilgilendirmeye dayalı karamsarlıktan kötüdür. Çünkü ilkinde tedbir almazsınız. İkincisinde ise nafile tedbir alırsınız. Tabii tedbirsizlik kötüdür.
Üstelik SARS çıktığında dünya krizde değildi. Oysa şu anda dünya ekonomisinin bağışıklık sistemi çökmüş durumda. Buna rağmen kimileri de domuz gribinin verebileceği zararın artık çok azaldığını, Meksika’da evden çıkma yasağının da ekonomiye zarar vermediğini, çünkü işsizliğin zaten kol gezdiğini belirtiyor. Biz biraz farklı düşüyoruz. Hastalık çok yayılır (milyonlar ölürse) elbette hasar da büyür.
Peki bize ne olacak? Şimdilik hiçbir şey. Ama ABD’ye yayılırsa o zaman işler daha da kötü olacaktır.
