Yüzde 1.7 bize yetmez

2014 yılının ilk 9 ayında ekonomi yüzde 2.8 büyüdü.
Büyümeyi üçer aylık (çeyrek) dönemler itibarıyla ve yıllık izliyoruz. Çeyrek dönemlerdeki büyüme yıllık büyüme oranını belirliyor.
2014 yılı birinci çeyrekte yüzde 4.8, ikinci çeyrekte yüzde 2.2 büyümüştük. Üçüncü çeyrekte (haziran-temmuz-eylül aylarında) büyüme yüzde 1.7 oranına geriledi.
Sonuç olarak, 9 aylık büyüme yüzde 2.8 olarak gerçekleşti. 2013 yılında 9 aylık büyüme yüzde 4 idi. Yıllık büyüme yüzde 4.1 olmuştu.
2014 yılı üçüncü çeyreğinde ekonominin yüzde 3 dolayında büyüdüğü tahmin edilirken, üç aylık büyüme oranının yüzde 1.7 olarak açıklanması sürpriz oldu.
Aralık ayı içindeyiz. Son çeyreğe girerken otomotiv ve beyaz eşya piyasası ile giyim eşyası talebinde canlanma işaretleri var ama kapasite kullanımı göstergeleri ve sınai üretim endeksi üretimde hızlı bir artış işaretini vermiyor.

Talep yetersiz
Büyüme neden yavaşladı? Büyüme demek üretim artışı demek. Üretim artışının lokomotifi imalat sanayii. İmalat sanayiinin milli gelir oluşumundaki payı yüzde 24’ler dolayında. İmalat sanayii büyürse, ardından ticaret, ulaştırma sektörleri, mali kesim de büyüyor.
İmalat sanayii 2014 yılının ilk çeyreğinde yüzde 5.9 büyümüştü. Büyüme ikinci çeyrekte yüzde 2.6’ya, üçüncü çeyrekte yüzde 2.2’ye geriledi. 9 aylık büyüme yüzde 3.5 oranında.
İmalat sanayii talep olursa büyür. İç talep beklenenden fazla daraldı. İlk 9 ay ihracat talebi imalat sanayiini ayakta tuttu.
Hane halkının tüketim harcamaları üçüncü çeyrekte yüzde 0.2’ye geriledi. 2014 yılının 9 ayında tüketim harcaması artışı sadece yüzde 1.3 oranında.
Hane halkının ana gelir kaynağı maaş, ücret ve sosyal yardımlar. Bu tür ödemelerin artışını enflasyon yok edince, hane halkı tüketimini artıramıyor.
İç tüketimdeki aşırı talep daralmasını ilk 9 ay ihracat kapattı ama anlaşıldığı kadarıyla ihracat yılın sonuna doğru yavaşlama eğiliminde.

Yatırım devam ediyor
Milli gelirin harcama tablosunda dikkati çeken, yatırım harcamalarının milli gelire oranının büyüklüğü.
Ekonomi 9 ayda yavaşlarken, tasarrufların yetersizliğine rağmen, dış kaynak desteğiyle yatırımlar devam ediyor.
Yatırımların normal olarak üretimi artırması beklenir. Üretimi artırmayan yatırımlar ya yanlış ve verimsiz yatırımlardır ya da ekonomide fazla, kullanılmayan kapasite yaratılmaktadır.
İlk 9 ayda yatırımların milli gelire oranı yüzde 23.4 büyüklüğünde. Özel sektör yatırımlarının milli gelire oranı yüzde 19.1 oranında. Makine ve teçhizat yatırımlarının milli gelire oranı yüzde 13.2 iken inşaat yatırımlarının oranı yüzde 10.2 oldu.
Dünya genelinde büyümenin yavaşladığı bir dönemde Türk ekonomisinin 9 ayda yüzde 2.9 büyümesi dışarıdan bakanlar için olumlu olabilir ama bizim için yetersiz. Biz bu kadar büyümeyle kişi başı 10 bin dolar kapanından kurtulamayacağız. Artan nüfusa iş, vatandaşlarımıza daha iyi yaşam imkânları sağlamak için büyümeyi hızlandırmaya mecburuz ama... 2015 yılına kötü giriyoruz. Bu yapıyla 2015 yılında büyümenin hızlanması zor gibi görünüyor.