Yerlilerin finansal varlığı 523 milyar $
Yerlilerin yurtiçindeki finansal yatırım araçlarındaki birikimleri /toplam finansal varlığı (finansal serveti) 2013 yılı sonunda toplam 523 milyar dolar oldu.
Gelir akıcıdır. Servet ise bir birikimi ifade eder. Gelirin harcanmayan kısımları biriktiğinde toplam serveti oluşturur.
Servetin bir bölümü finansal servettir. Bir bölümü ise finans dışı yatırımlarda, gayrimenkul yatırımlarında kullanılır. Finansal servet bankalarda TL ve döviz olarak saklanır. Hisse senedine, fona bağlanır.
Bizde 523 milyar dolar toplam finansal servetin yüzde 25’i döviz olarak, yüzde 75’i TL olarak saklanıyor.
Ancak bizde finansal servet rakamına girmeyen 2 önemli kalem var. (1) Yurtiçinde finansal sistem dışında kalan, yastık altındaki altın ve döviz ve hatta TL birikimlerinin toplamı bilinmiyor. (2) Yerleşiklerin yurtdışında finansal kuruluşlarda sakladıkları ve toplamı 135 milyar dolar tahmin edilen varlıkları var.
Sistem dışında yastık altında saklanan altın, döviz ve TL varlıkları dikkate almasak, yurtdışındaki 135 milyar doları yurtiçindeki finansal varlık rakamı 523 milyar dolara eklesek, finansal varlık rakamı 658 milyar dolara yaklaşıyor.
Rakamlar farklı
Finansal kuruluşlardaki finansal varlık toplamı 2007 yılında 434 milyar dolardı. Altı yılda yüzde 20 dolayında arttı. Finansal varlık artışı dolar olarak milli gelir artışını izliyor. Dolar olarak, finansal kuruluşlardaki finansal varlık büyüklüğü milli gelirin yüzde 65’inin biraz üzerine çıkıyor, biraz altına iniyor.
Şimdilerde 15 yaş üstü nüfusumuz 57 milyon. Finansal serveti bu 57 milyon yetişkine bölersek, kişi başı ortalama 9.175 dolar dolayında bir servet rakamı ortaya çıkıyor. Yurt dışındaki 135 milyar doları dikkate alırsak, kişi başı finansal servet 11.500 dolar oluyor. Bu rakama yastık altı altın, döviz ve TL birikimi dahil değil.
Credit Suisse her yıl ülkelerdeki kişisel servet konusunda araştırma yaptırıyor. (Global Wealth Data Book 2014) Bu araştırmanın sonuçlarıyla ilgili bilgiler Milliyet Ekonomi’de yayımlandı (27 Ekim 2014). Credit Suisse araştırmasında Türkiye’de toplam kişisel servetin büyük bölümünün finans sistemi dışında saklandığı, finansal servetin yüzde 10’lar dolayında olduğu belirtiliyor.
Bulgular çelişkili
Araştırmaya göre, Türkiye’de 2014 yılında toplam kişisel servet 1 trilyon 81 milyar dolardan ibaret. Yetişkin nüfus 52 milyon hesabıyla kişi başı (finansal ve finansal servet dışı toplam) ortalama servet 20.344 dolar olarak belirtiliyor.
2013 yılı sonunda finansal kuruluşlarda yerleşiklerin finansal varlığı 523 milyar dolar olduğuna göre, araştırmadaki toplam ve ortalama kişi başı servet rakamları tartışılabilir. Araştırmadaki kabul üzerinden gidilerek Türkiye’de kişisel servetin yüzde 90 dolayındaki bölümünün finansal sistem dışındaki varlıklardan oluştuğu kabul edilirse, ülkenin toplam kişisel serveti 5 trilyon dolara, ortalama kişi başı servet ise 80 bin doların üzerine yükselmektedir.
Bu rakamları, kişisel servet tartışmalarında tek kaynak haline gelen Credit Suisse çalışmasındaki çelişkilere dikkat çekmek için veriyorum. Kendi durumumuzu biz kendimiz araştırmayı ihmal edersek (Üniversitelerimiz ne yapıyor?) yabancı kaynakların “doğru-yanlış” verilerine bağlı kalmak mecburiyetimiz devam eder.
