TOMA pazarı giderek büyüyor

İçişleri Bakanı, TBMM Bütçe Komisyonu’nda Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 2015 bütçe tasarısı görüşülürken, genel müdürlüğün 247 TOMA’sının olduğunu açıkladı.
TOMA (Toplumsal Olaylara Müdahale Aracı) bize özgü bir araç. Farklı model ve güçte 4x4 veya 4x6 tipte, özel lastik tekerlekli motorlu araçlar zırhlanıyor, kurşun geçmez hale getiriliyor. Özel şoför kabini kamera sistemiyle donatılıyor. Sadece su veya suyla birlikte boya, gaz, yangın söndürme köpüğü püskürtme sistemleri ekleniyor. Araca su ve sıvı tankları, kendini koruma sistemleri konuluyor.
TOMA bir marka değil. Özel donanımlı araçların tümü bu isimle anılıyor. Siparişe göre aracın özelliği değişiyor. ABD’de bazı eyaletlerde TOMA tipi araçlar var. Avrupa’da TOMA tipi araçları (TOMA’nın güçlüsünü) Almanya kullanıyor. Çok sayıda Avrupa ülkesinde benzeri araç yok.
Bizde ilk TOMA aracının 2002 yılında Nurol Makine tarafından geliştirildiği biliniyor. 1976 yılından bu yana Ankara’da faaliyet gösteren Nurol grubunun makine bölümü ordu ve güvenlik kuvvetleri için 6x6 lastik tekerlekli muharebe aracı ve 4x4 iç güvenlik aracı üretiyor.

TOMA’lar özel üretim
Türkiye’de TOMA tipi araçları üretecek 10’a yakın firma var. Bu firmalar motorlu araçları giydirerek, askari araç, itfaiye aracı, temizlik aracı gibi araç üreten firmalar.
2013 yılı mayıs ayında 30 TOMA alımı için yapılan ihaleyi toplam ödemeyi 9 milyon 960 bin TL’ye indiren Katmerciler firması kazanmıştı.
İzmir’de Atatürk Organize Sanayi Bölgesi’nde üretim yapan Katmerciler 1985’de araç üstü ekipman üretmek için kurulan bir aile işletmesi. Sonra halka açıldı. Tüm bilgiler halka açıklanıyor. Kaç TOMA üretti, kaça sattı biliniyor.
Katmerciler 2013 yılında 289 sıkıştırmalı çöp aracı, 113 damperli kamyon, 89 merdivenli itfaiye aracı, 101 akaryakıt ve su tankeri, 33 itfaiye arazözü, 28 araç kurtarma vinci ve 46 TOMA üretti. 2014 yılının ocak-haziran dönemi için halka açıklanan faaliyet raporunda ilk 6 ayda 75 TOMA üretildiği belirtiliyor.
Nurol Makine’nin faaliyet raporlarında TOMA üretimiyle ilgili bilgilere yer verilmiyor.

Rekabet güçlü seyrediyor
Çiğdem Toker’in haberinden öğreniyoruz ki Emniyet mevcutlara ve siparişlere ek olarak 251 TOMA daha almak üzere. İlk ihale 7 Kasım’da gerçekleştirilmiş. Davet yöntemiyle yapılan ihale sonucu 50 TOMA’nın Nurol, 50 TOMA’nın Volkan İtfaiye ve 151 TOMA’nın ise BMC firmasına yaptırılması uygun görülmüş. İhalede TOMA’ların birin fiyatlarının 600 bin TL olarak belirlendiği tahmin ediliyor.
1974 yılında İzmir’de İsa Tecim tarafından kurulan Volkan İtfaiye, tekerlekli araçlar üzerine değişik donanımlar yüklüyor.
İzmir’deki BMC fabrikası Çukurova Grubu’na ait iken 2013 yılında TMSF tarafından 751 milyon TL’ye Ethem Sancak’a ait Es Mali Yatırım’a satılmıştı. Çiğdem Toker’in haberinden öğrendiğimize göre, Rekabet Kurulu’nun onayıyla şirketin yüzde 49 hissesi bu yıl Katar Silahlı Kuvvetleri Endüstri Komitesi’nin olmuş.
Anlaşıldığı kadarıyla, TOMA’lar sokak gösterilerine karışanları üzüyor ama üreticiler için yepyeni bir iş kapısı açıyor. Üreticiler TOMA ihalelerinden pay almak için birbiriyle yarışıyor.