Terzi Saffet Ürkmez dükkânını devretti, memleketi Tekirdağ’a dönüyor. 1967 yılında Tekirdağ’dan İstanbul’a gelmiş, Atatürk’ün terzisi Ermeni Blum Efendi’nin kalfası İlhan Şerif’in terzihanesinde çalışmaya başlamıştı. 25 yıl sonra da kendi dükkânını açmıştı.
Yerli kumaştan takım elbiseyi 2.800-2.900 TL’den, yabancı (İtalyan) kumaştan 5.500-6.000 TL’ye dikerdi.
Şimdilerde İstanbul’da terziler ısmarlama erkek takım elbiseyi 2.500 TL dolayında dikiyorlar. Anadolu’da bu fiyat 1.000 TL’ye düşüyor.
Eski yıllarda tüm erkek giysilerini terziler dikerdi. Hazır giysiyi 1960’lardan sonra tanıdık.
Giyim sanayii gelişince de hazır erkek giysileri, terzilerin işini elinden aldı.
Hazır elbiseye alıştık
Bugün Türkiye’de Sarar günde 2.500, Damat günde 1.100 takım elbise üretebiliyor. İzmir’de, Edirne’de ihracata dönük olarak her biri günde 2 bin dolayında takım elbise üreten tesisler var.
Sanayi üretimi sayesinde günümüzde İstanbul’da “hazır” bir takım erkek elbisesini 200 TL’ye alma imkânı var.
Tekstil ve giyim sanayinin öncülerinden Abdullah Kiğılı, “Giyim sanayi erkek elbisesi fiyatlarını ucuzlattı ama günümüzde erkekler giderek daha az takım elbise giyer oldu” diyor.
Abdullah Kiğılı’nın tahminlerine göre, 80 milyon nüfusta takım elbise giyebilecek yetişkinlerin sayıları 6-7 milyon arasında. İç piyasada takım elbise talebi, yünlü ve yünlü karışığı kumaştan 3 milyon takım, polyester ve polyester karışığı kumaştan 3 milyon dolayında.
Abdullah Kiğılı, erkeklerde giyim tarzının değiştiğine dikkat çekiyor. “Erkekler daha az takım elbise giymeye, daha az takım elbise almaya başladı. Spor giyim öne çıktı. Kaban, mont giyiliyor” diyor.
Büyük şehirlerde ve Anadolu’da terzi sayısı giderek azalıyor. Bir zamanlar 30 bin olan terzi sayısı 19 bine geriledi. Terziler hem işlerin azalması hem de çırak, usta, kalfa bulamadıkları için hem de işyeri kiralarının yükselmesi nedeniyle yaşlanınca meslekten çekilmeye başladılar.
‘Tadilat’ öne çıktı
Eskiden elbise diken terziler mecburiyetten ”tadilat” işine yönelmek zorunda kalıyorlar. Fabrika üretimi hazır giysilerin kişinin ölçülerine uydurulması, bollaştırma, daraltma, paçayı uzatma, kısaltma şimdilerde terzilerin uğraşı alanı oldu.
Terzilik mesleği yok olamayacak ama iş hacmi giderek daralacak. Günümüzde gelişmiş ülkelerde de terziler genelde tadilat hizmeti veriyor. Ama sayıları az da olsa, “ısmarlama” elbise dikenler var. Ismarlama elbise ise yüksek fiyatla satılıyor.
Terzilik uzun bir eğitim isteyen, büyük emek gerektiren bir meslek. Saffet Ürkmez’e, “Ismarlama bir erkek elbisesinde kumaşın ve emeğin payı nedir?” diye sordum. “Küçük yerleşim bölgelerinde 700 TL’ye elbise diken terzide kumaşın payı 200 TL, emeğin payı 500 TL’dir. Bir takım elbise, malzemesiyle, emeğiyle, işçiliğiyle 500 TL’den ucuza dikilemez. Büyük şehirlerde, kira ve işçilik yüksek. Terzi bir takım elbiseyi kumaş hariç en aşağı 1.000-1.500 TL’ye dikmek zorundadır” dedi.
