Enflasyon ‘inecek’ derken ‘çıkıyor’

2013 Kasım’ından 2014 Kasım’ına gıda maddeleri ve alkolsüz içeceklerde fiyat artışı yüzde 14.37 oranında.
Ailenin harcanabilir geliri son bir yılda yüzde 15 artmamışsa, o aile ne yapabilir?
(1) Varsa başka harcamalarından vazgeçer. Aynı gıda maddelerini ve alkolsüz içecekleri satın almak için yüzde 14.37 fiyat artışını karşılar. (2) Başka harcamalarında kesinti yapamıyorsa, daha az gıda maddesi ve alkolsüz içecek alarak yaşamını sürdürmeye çalışır.
Gerçekçi olalım. Şimdilerde net geliri son bir yılda yüzde 15 dolayında artan kaç aile var? Dar ve sabit gelirli diye adlandırdığımız kesimin toplam nüfustaki ağırlığını hatırlayınız.
TÜİK belirlemelerine göre, toplam hane halkımızın kullanılabilir gelirlerinin % 46.5’i maaş ve ücret geliri, yüzde 18.4’ü emekli geliri. İkisini topladığımızda görülüyor ki halkımızın toplam harcanabilir gelirlerinin yüzde 64.9’u maaş ve ücretler ile emekli gelirlerinden oluşuyor. Bu gelirler enflasyon ve bir ölçüde de gıda fiyatlarındaki artış kadar artmadığında, halkın büyük bölümünün yaşam şartları geriliyor.

Üretici fiyatları artıyor
Tüketici fiyatlarını artıran üretici fiyatlarıdır. Üreticinin fiyatındaki artış er veya geç tüketici fiyatına yansır.
2014 Ekim ayı itibariyle tarım ürünleri üretici fiyatları yıllık olarak yüzde 11.61 artış göstermişti. (Kasım ayı rakamları henüz yayımlanmadı.) Kasım ayı itibariyle yurtiçi gıda ürünleri üretici fiyatlarındaki artış ise yüzde 18.57 oranında.
Açık anlatımıyla, tarım ürünleri fiyatlarındaki ve de işlenmiş gıda ürünleri üretici fiyatlarındaki artışlar henüz tam olarak tüketici fiyatına yansımadı. Ama önümüzdeki aylarda tüketici fiyatlarını artıracak.

Petrole umut bağlamayalım
Petrol fiyatlarındaki gerileme, doğalgaz fiyatında indirim olasılığı önümüzdeki dönemde enflasyonun aşağıya inmesinde etkili olamayacak.
- Hükümet elektrik ve gaz faturalarının artmaması için doğalgaz zammını uzun süredir geciktiriyor. Sonunda Botaş’ın zararı 2 milyar TL’ye ulaştı. Doğalgaz faturasındaki ucuzlama tüketiciye yansıyamaz. Olsa olsa doğalgaz ve elektrik zammının oranını biraz azaltır. Elektrik ve doğalgaz zammı olmazsa olmaz zamlardır.
- Petrol fiyatlarındaki gerileme tüketiciye çok az yansıyabilir. Çünkü, akaryakıtta maktu (fiyata göre değişmeyen) ÖTV uygulaması ve ÖTV üzerine binen KDV yükü var. Ürün fiyatının ucuzlaması, tüketici fiyatına yansıyamıyor. Petrolde tüketici fiyatının aşağıya inmesi ancak nispi vergi uygulaması veya vergiden fedakârlıkla olur ki Hazine böyle bir gelir kaybını göze alamaz.
- Kaldı ki baskı altındaki döviz fiyatları önümüzdeki dönemde büyük olasılıkla yükselişe geçecek. Petrol ve doğalgazda fiyatlar inse de TL maliyetler ucuzlamayacak.
Bu durumda 2015 yılında enflasyonun önemli ölçüde gerilemesinin mümkün olamayacağı anlaşılıyor ise de... Ümit kesilmez... Büyüklerimiz ne demişler: ”Ümit fakirin ekmeği... Ye Memed, ye!..”