Bundan öncekiler gibi 2015 yılı Orta Vadeli Programı da, Mali Plan’ı da, “yenilik, değişiklik” getirmeyen, “böyle geleni böyle götürmeyi hedefleyen” bir ekonomi ve maliye politikasını yansıtıyor. Eğer “mevcut şartlarda istikrar” bekleyişi var ise bu program ve plan bu günkü şartları sürdürecek, “istikrar program ve planıdır”.
Yok eğer, “fırsat bu fırsat” seçim sonu, ekonomi ve maliye politikalarında yapısal değişim zamanıdır, bekleyişinde olanlar var ise programda da planda da “değişim” ile ilgili hiçbir işaret yoktur.
Hatırlatmakta yarar vardır: Orta Vadeli Program (OVP) ve Mali Plan, (1) kamu sektöründe ekonominin temel dengelerinin kurulması, (2) özel kesimdeyse şirketlerin, halkın önünü görmesi için önemlidir. Önce OVP’deki büyüklükler belirlenir. Sonra buna dayalı Mali Plan hazırlanır. OVP’nin püf noktası, “Kaynaklar/Harcamalar” dengesini iyi kurabilmektir.
Büyüme ne olacak? Gelirlerin ne kadarı tüketime, ne kadarı yatırıma gidecek? Dolar fiyatı nasıl değişecek? Enflasyon inecek mi, çıkacak mı? Bunlar OVP’de gösterilir.
Yeni dönemde ne bekleniyor?
Bu temel dengelere dayalı Mali Plan’da ise devletin gelir ve harcamalarının nasıl olacağı belirtilir. Bütçe harcamaları ve bütçe gelirleri ne olacak? Bütçe ne kadar açık verecek? Faiz ödemeleri ne yük getirecek? Bütçe harcamaları nasıl dağıtılacak? Devlet yatırıma, personel harcamalarına, sosyal güvenlik harcamalarına ne kadar para tahsis edebilecek? Devlet ne kadar borçlanacak? Bunlar da Orta Vadeli Mali Plan’da yer alır. Bir yıl öncenin program ve mali plan ile ilgili hedefleri ve tahminleri tutmayabilir. Ama adı üzerinde bunlar hedeftir... Tahmindir...
- Geçen yıl hazırlanan OVP’de 2014 büyüme hedefi yüzde 5 idi. Sonra yüzde 4’e indi. Dünkü 2015 programında, 2014 büyüme oranı üzde 3.3’e düşürüldü, 2015 hedefi yüzde 4 olarak belirlendi.
- 2014 Programında milli gelir tahmini 2014 için 919 milyar dolar olarak belirlenmişti. Dün yayınlanan Orta Vadeli Program’da 2014 milli geliri 810 milyar dolar, 2015 milli gelir tahmini 850 milyar dolar olarak yer aldı.
- Geçen yılki programda ortalama dolar kuru 2014 yılı için 1.89 TL idi. Dün yayınlanan 2014 yılı programında dolar kuru 2014 yılı için 2.1777 TL, 2015 yılı için 2.2882 TL olarak gösteriliyor.
- Kişi başı milli gelir tahmini geçen yılki programda 2014 için 11.983 dolar idi. 2015 programında 2014 yılı kişi başı milli gelir rakamı 10 bin 537 dolar, 2015 için 10 bin 936 dolar tahmin ediliyor.
- Enflasyon tahmini 2014 sonu için yüzde 5 idi. 2015 Programı’nda enflasyon tahminleri 2014 için yüzde 9.4, 2015 yılı için yüzde 6.3 olarak belirlenmiş.
- Geçen yıl yayınlanan programda işsizlik oranı 2014 için yüzde 8.8 idi, 2015 programında 2014 işsizlik oranı yüzde 9.4 olarak gösteriliyor. 2015 İşsizlik tahmini yüzde 9.5 olarak veriliyor.
- Geçen yıl yayınlanan OVP’de cari açığın milli gelire oranı 2014 için yüzde 6.9 olarak belirlenmişti. Dün yayınlanan programda 2014 cari açığı yüzde 5.7 olarak tahmin ediliyor. 2015 yılı cari açığı hedefi yüzde 5.4 olarak belirlenmiş.
Ardında ‘zorunluluk’ var
Bütünü ile OVP de Mali Plan da, 2014 yılındaki hedef ve tahminlerin gerisinde, daralan, küçülen bir ekonominin dengelerini ve hedeflerini ortaya koyuyor.
Geçen yılın Orta Vadeli Programı ile Mali Planı açıklandığındaki değerlemeleri tekrarlayabiliriz. Çünkü. değişen bir şey yok. Son yıllarda hazırlanan programların ve planların ardında “zorunluluk” var. Hükümet istemez mi daha cesur hedefler ortaya konulsun, daha hızlı bir büyüme gerçekleşsin? İster de... Hükümet ne yapsın ki, ülkenin iç kaynakları az. Tüketim artarken, tasarruf azalıyor. Dış kaynaklardan yararlanmada ise “Deniz bitti, kara görüldü.” Bu durumda bundan iyi bir OVP ve Mali Plan hazırlamak güç. Geçen yılkiler gibi bu yılın program ve planı da, mevcut şartlarda 2015 yılını kazasız belasız atlatma programı ve planı.