Ah bu doların gözü kör olsun
Emel Sayın’ın seslendirdiği, güftesi Şahin Çandır’a, bestesi Avni Anıl’a ait kürdili hicaskâr ?arkıyı duymayan, bilmeyen var mı?:
“Öyle dudak büküp hor gözle bakma,
Bırak küçük dağlar yerinde dursun.
Çoktan unuturdum ben seni çoktan,
Ah bu şarkıların gözü kör olsun.”
İşte o biçim... “Ah bu doların gözü kör olsun!”... Dolar bu kadar zalim olmasa, fiyatı bu kadar artıp durmasa idi Sayın Davutoğlu, durup dururken hata yapar mı idi? “™imdilerde 850 milyar dolar olan milli gelirimiz 4 yılda yüzde 50 artarak 2018’de 1 trilyon 300 milyar dolara yükselecek” der mi idi?
Sayın Babacan önceki gün TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda, “Dolar fiyatı yüzünden Sayın Davutoğlu’nun nasıl yanıltıldığını” anlattı.
Milli gelir nasıl büyüyor?
Konuya yabancı olanlara, ben olan biteni daha da basitleştirerek neyin ne olduğunu anlatayım.
Milli gelir (GSYH) bir yıl içinde üretilen mal ve hizmetlerin parasal (katma) değerinin toplamıdır.
Milli gelir cari fiyatla TL olarak belirlenir. (2013 yılı milli geliri cari fiyatla 1.556 milyar TL’dir.)
n Cari fiyat ile milli gelir rakamının içinde enflasyon şişkinliği vardır. Önce bu şişkinlik alınır. (2013 yılı enflasyon şişkinliğini alacak fiyat artış oranı, (deflatör oranı) milli gelir için yüzde 6.1 idi.)
Enflasyon şişkinliği alınsa da milli gelirin yıllar itibariyle değişimini izlemek zor. Bunun için enflasyon şişkinliği alınmış milli gelir rakamları 1998 yılı fiyatına, sabit fiyata dönüştürülüyor. (1998 yılı sabit fiyatı ile 2013 milli geliri 122 milyar TL oluyor.)
İki yılın sabit fiyat ile belirlenmiş milli gelir rakamı arasındaki fark, “sabit fiyat ile büyüme”yi gösteriyor. (1998 yılı sabit fiyatı ile 2012 milli geliri 177 iken, 2013 yılında 122 oldu. Ekonomi % 4.1 büyüdü.)
Cari fiyat ile hesaplanan milli gelir rakamı, o yılın ortalama dolar fiyatına bölününce, dolar olarak milli gelir rakamı elde ediliyor. (Cari fiyatla 2013 milli geliri 1.565 milyar TL idi. Ortalama dolar fiyatı 1.90 TL’ye bölününce, dolar olarak milli gelir 822 milyar dolar oluyor.)
Özet ile milli gelirde büyüme, sabit fiyata dönüştürülmüş milli gelir rakamından izleniyor. Dolar olarak açıklanan milli gelir rakamı, o yılın dolar fiyatına bağlı. Dolar fiyatı düşük ise dolar olarak milli gelir rakamı büyüyor. Dolar yükselince, aynı milli gelir rakamı dolar olarak gerilemiş oluyor.
Dolar artınca...
Bu ön açıklamalardan sonra yazının altındaki tabloyu gözden geçiriniz.
2013 Temmuz ayında kesinleşen 2014-2018 yıllarını kapsayan Onuncu Kalkınma Planı’nda, TL olarak yapılan milli gelir tahminleri dolara dönüştürülürken, dolar fiyatı 2018 yılı için 1.97 TL olarak alınmıştı.
2018 yılı için TL olarak cari fiyatla tahmin edilen milli gelir, 1.97 TL dolar fiyatına bölünür ise, dolar olarak milli gelir 1.285 milyar dolar (Sayın Davutoğlu’nun sözünü ettiği gibi yuvarlak hesap 1.3 trilyon dolar) oluyor.
Yok, 1.97 TL dolar fiyatı yerine 2.50 TL dolar fiyatından dolara çevrilir ise 1 trilyon dolara, 2.80 TL dolar fiyatından dolara çevrilir ise 900 milyar dolara geriliyor.
Açık anlatım ile 2018 yılı için cari fiyatla yapılan 2.5 trilyon TL’lik milli gelir tahmini ‘makuldür’-’olasıdır.’
Ama sabit fiyatla 2018’de milli gelir rakamının ne olacağı (ve büyüme oranı) ‘enflasyon’a, dolar ile ne olacağı ise ‘dolar fiyatı’na bağlı.
Sayın Davutoğlu’nun açıkladığı 1.3 trilyon dolarlık milli gelir hesabı 2018’de doların 1.97 TL’den satılacağı varsayımına dayanıyor. Halbuki dolar şimdilerde 2.20’nin üzerine çıktı bile. Orta vadeli programda 2017 dolar tahmini 2.44 TL.
Özetle, önemli olan sabit fiyatla milli gelirin ne olacağı, ne kadar artacağıdır. Dolar ile milli gelir rakamı dolar fiyatına bağlı. Emel Sayın’ın şarkısını unutmayınız, “Ah bu doların gözü kör olsun...”
