Paketin sorunlu yönleri

Anayasa değişikliği paketi, muhalefet partilerine ve kamuoyuna sunuldu. Paket, önemli değişiklikler içeriyor. Anayasa değişikliği paketinin, hem yöntem hem de içerik itibarıyla sorunlu yönleri var. Bunları şöyle sıralayabiliriz:

Uzlaşma yok
1- Paketin en önemli eksiği bir uzlaşma sonucu hazırlanmamış olması. İktidar partisinin tek başına hazırladığı bir metin söz konusu. Oysa anayasa gibi temel bir düzenlemenin hem siyasal hem toplumsal anlamda mümkün olduğunca geniş bir uzlaşmaya dayanması gerekirdi.

Ya hep ya hiç mantığı
2- Yöntemi açısından sorunlu bir diğer yön de paketin bir bütün olarak halkoylamasına sunulacak olması. Oysa birbirinden farklı birçok değişiklik öneren maddelerin halkoylamasına ayrı ayrı sunulması daha demokratik olurdu.

12 Eylül taktiği
3- 12 Eylül’ü koruyan, Anayasa’nın geçici 15. maddesinin kaldırılması önerisi, halkoylamasını daha rahat geçebilmek için geliştirilmiş bir taktik gibi duruyor.

Kapatmaya önlem
4- Paket, parti kapatma davası açılabilmesini Meclis’te kurulacak komisyonun iznine bağlıyor. Böylece Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı, komisyondan izin almadıkça kapatma davası açamayacak. Bu düzenleme, kapatma davasıyla karşılaşan iktidar partisinin kendini sağlama alma girişimi olarak duruyor. İktidar partisi, ileriye dönük önlem alıyor. Düzenlemede, reddedilen iznin başvurusunda ileri sürülen sebepler yeni bir başvuruya konu olmaz, denilerek komisyonun kararı kesin hükme bağlanıyor. Ayrıca, idarenin eylem ve işlemleri odaklaşmanın tespitinde gözetilemez, denilerek de Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Abdurrahman Yalçınkaya’nın “Hâkim ve savcıların telefonlarının dinlenmesini siyasi partiler hukuku açısından inceliyoruz” sözlerine karşı alınmış bir önlem gibi görünüyor.

HSYK’nın yapısı
5- Pakette yer alan Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu’nun (HSYK) yapısı, yüksek yargının bu kuruldaki ağırlığına son veriyor. Yargıtay, Danıştay ve mevcut HSYK’nın bu düzenlemeye karşı olduğu biliniyor. Bu yapı değişikliğinde hükümetle HSYK arasında daha önce yaşanan atama ve yetkilendirme sorunlarının etkili olduğu anlaşılıyor.

Anayasa Mahkemesi
6- Anayasa Mahkemesi’yle ilgili yeni yapılandırmada da HSYK’yla ilgili kaygıların geçerli olduğu izlenimi doğuyor. Anayasa Mahkemesi’nin Yüce Divan olarak verdiği kararlara kendi içinde temyiz yolu açılması ve üye sayısının artırılması bunun göstergelerinden biri.

YAŞ’a yargı yolu
7- Hükümetle Yüksek Askeri Şûra arasındaki uyuşmazlık konularından biri Türk Silahlı Kuvvetleri’yle ilişiği kesilen subaylardı. Bu kararlara, başından beri Başbakan ve Milli Savunma Bakanı şerh koyuyordu. Özellikle irticai faaliyetler sebebiyle TSK’yla ilişiği kesilenler nedeniyle verilen bu şerhler, yargı yolunun açılmasında temel etken olarak görülüyor.

Askeri yargı
8- Pakette, askeri yargıyla ilgili düzenleme, daha önce Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilen tek kelimelik değişikliğin yerine geçecek. Düzenleme, asker kişilerin sivil yargıda yargılanması yolunu tümüyle açıyor. Bu bağlamda askerlerin soruşturulması ve kovuşturulması sivil yargının işi olacak. Son dönemlerde askeri yargı ve sivil yargı arasında zaman zaman çıkan yetki çatışması, sivil yargı lehine sonuçlandırılmış oluyor.

Hızlı yapılandırma
9- Paketin dikkat çeken bir yönü de geçici maddelerdeki düzenlemelerle değişikliklerin çok kısa sürede yaşama geçirilmesinin öngörülmesi. Paket, değişikliklerin en geç bir ay içinde uygulamaya geçirilmesini düzenliyor.

Siyasi otoritenin üstünlüğü
10- Paketteki düzenlemeler, siyasi otoritenin üstünlüğünü esas alarak hazırlanmış görünüyor. Mevcut iktidar döneminde, hükümetle yargı arasında yaşanan sorunların tümü anayasa düzenlemesiyle yeniden aşılmaya çalışılıyor. Siyasi otorite güçlendiriliyor.