Gül’ün yetkisi

Anayasa değişikliğinin paket halinde hazırlanmasına CHP’nin lideri Deniz Baykal’ın itirazı oldu. Baykal, iktidarın halkoylamasını geçebilmek için böyle bir yönteme başvurduğunu birkaç kez vurguladı. Paketin içine CHP’nin daha önce önerdiği değişikliklerden -geçici 15. maddenin kaldırılması gibi- örnekler de koyarak halkoylamasını aşmaya çalıştığını söyledi.
Baykal, bu konuda Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’e çağrıda bulunarak, değişikliği paket olarak halkoyuna sunmamasını istedi. Paket içinde yer alan, ancak 367’nin üzerinde oyla geçen maddeleri referanduma götürmemesi talebinde bulundu.
Baykal, böylece pakette destekleyecekleri maddelere olumlu oy vermeyi ve referandumsuz yasalaşmalarını hedefliyor. Bu maddelerin, paketteki diğer maddelerin kabul edilmesi için bir lokomotif gibi kullanılmasını istemiyor.

Anayasa hükmü
Bu konuda Anayasa’nın 175. maddesine bakmakta yarar var. Anayasa’nın 175. maddesi, anayasa değişikliklerinin hangi hallerde referanduma sunulacağını düzenliyor.
Anayasa’nın 175. maddesi:
1- 367 ve üzerinde bir oyla geçen anayasa değişikliğinin referanduma götürülmesini zorunlu kılmıyor. Ancak, böyle bir oy çokluğuyla geçse bile Cumhurbaşkanı’na bir takdir hakkı veriyor. Cumhurbaşkanı isterse 367 ve üzerinde oyla geçmiş değişiklikleri referanduma götürebiliyor.
2- Aynı maddeye göre 330 ila 366 oyla geçen anayasa değişikliklerinin ise referanduma götürülmesi zorunlu. Bu aralıkta geçen maddeler için Cumhurbaşkanı’na takdir hakkı tanımıyor.
3- Doğrudan veya Cumhurbaşkanı’nın iadesi üzerine, Meclis üye tam sayısının üçte iki çoğunluğu ile kabul edilen anayasa değişikliklerine ilişkin kanun veya gerekli görülen maddeleri Cumhurbaşkanı tarafından halkoyuna sunulabilir.
4- TBMM, anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların kabulü sırasında, bu kanunun halkoyuna sunulması halinde, anayasanın değiştirilen hükümlerinin hangilerinin birlikte hangilerinin ayrı ayrı oylanacağını da karara bağlar.
Bu hükümler karşısında, 367 veya üzerinde bir oyla geçen maddelerin halkoyuna sunulup sunulmaması Cumhurbaşkanı Gül’ün takdirine bağlı kalıyor.

Çelişki var mı?
175. madde, 367 ve üzerinde oyla geçen kanun veya gerekli gördüğü maddeleri halkoyuna sunma konusunda Cumhurbaşkanı’na yetki veriyor. Ancak aynı zamanda TBMM’de halkoylamasında hangi maddelerin birlikte hangilerinin ayrı oylanacağını karara bağlar, diyor.
İktidar partisinin eğilimi, değişiklikleri bir paket olarak halkoylamasına sunmak. Paket içindeki bazı maddeler 367’nin üzerinde oyla geçse bile, paketin tümü üzerinden yapılan oylamanın esas alınması ve halkoylamasına paketin sunulması tezini savunuyor. Dolayısıyla, halkoylaması halinde paketin bir bütün olarak oylanacağı kararını alabilir.
Bu halde Cumhurbaşkanı’nın bu paketin içinde 367’nin üzerinde oyla geçmiş maddeleri ayıklayarak, halkoylamasına sunmadan yürürlüğe girmek üzere onaylaması konusunda hukuki bir tartışma yaşanacak gibi görünüyor.
Cumhurbaşkanı Gül’ün bu konuyu hukukçularıyla detaylı bir şekilde araştıracağını tahmin etmek zor değil.