Gül’ün referandum yetkisi

Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, hukukçu ve siyaset bilimcilerle anayasa değişikliği çalışmasını konu alan bir toplantı yaptı.
Toplantıya katılan Prof. Dr. Hikmet Sami Türk ile yazarımız Taha Akyol, Gül’ün aldığı bilgiler ve öneriler doğrultusunda hükümete tavsiyelerde bulunacağını açıkladılar.

Yetki tartışması
Muhalefetin en çok eleştirdiği konulardan biri, değişiklik paketinin referanduma bir bütün olarak sunulması. Pakette yer alacak maddelerin ayrı ayrı oylanması yerine, seçmen, paketin tümüne evet veya hayır diyecek. Muhalefet bu yöntemi hükümetin referandumu aşmak için yöneldiği bir taktik olarak değerlendiriyor.
CHP lideri Deniz Baykal, bu görüşten hareketle Cumhurbaşkanı Gül’e bir çağrıda bulunmuş ve paketteki maddelerin ayrı ayrı referanduma sunulması için yetkisini kullanmasını istemişti.
Cumhurbaşkanı’nın referandum yetkisi konusunda ise bir tartışma var. Anayasa’nın 175. maddesi bir yandan Cumhurbaşkanı’na “Anayasa değişikliğine ilişkin kanun veya gerekli görülen maddeleri” referanduma sunma yetkisi verirken, bir yandan da TBMM’ye “hangi maddelerin birlikte, hangilerinin ayrı ayrı oylanacağını kararlaştırma” yetkisi tanıyor.
Bugüne kadar yapılan anayasa değişikliklerinde TBMM kanunun bir bütün olarak referanduma sunulması kararı almış ve uygulama da o yönde olmuş.
Prof. Dr. Hikmet Sami Türk’ün, Cumhurbaşkanı Gül’ün de dikkatine getirdiği tek istisna 10. Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer dönemine ait. Sezer, anayasa değişikliği maddelerinden milletvekillerinin ödenek ve yolluklarıyla ilgili 86. maddeyi referanduma sunulmak üzere paketten ayırmış. Diğerlerini yürürlüğe girmek üzere onaylamış.

367 sorunu
Bu konuda da bir “367 sorunu” olduğu söylenebilir. Cumhurbaşkanı’nın referanduma gidecek maddeleri ayırabilmesi için değişikliğin 367 veya üzeri bir oyla TBMM’den geçmesi gerekiyor. Anayasa, ancak bu koşulla Cumhurbaşkanı’na referanduma sunma veya sunmama konusunda bir takdir yetkisi tanıyor.
Bu durumda değişiklik paketindeki maddelerden bazıları 367 veya üzerinde bir oyla geçse bile kanunun tümü üzerindeki nihai oylama 330-367 arasında kalırsa, Cumhurbaşkanı, kanunu bir bütün olarak referanduma sunmak durumunda.
Cumhurbaşkanı’nın referanduma sunulacak maddeleri ayırma yetkisi, ancak kanunun tümünün 367 veya üzerinde bir oyla geçmesine bağlı. Bu durumda Cumhurbaşkanı maddeleri ayırarak referanduma sunabilir.
Cumhurbaşkanı’nın bir diğer yetkisi ise, anayasa değişikiği kanununu tümden veya bazı maddelerini TBMM’ye geri göndermesi. Cumhurbaşkanı veto veya kısmi veto yetkisini kullanarak, kanunun tümünün veya bazı maddelerinin TBMM’den yeniden görüşülmesini isteyebilir.

Gül araştıracak
Cumhurbaşkanı Gül, bu konuda dün davet ettiği isimlerin görüşlerini aldı. Cumhurbaşkanı, bu konuda Anayasa’daki düzenlemeyi kendi yetkisi açısından inceletecek.
Gül, ayrıca değişiklik paketi kanunlaşmadan önce Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’a vardığı sonuçlar ve aldığı öneriler konusunda telkinde bulunacak.
İktidarın, Cumhurbaşkanı’nın önerilerini dikkate alması, yaşanmakta olan gerginliği de azaltabilir.