CNN Türk’teki Ankara Kulisi programımızda konuk ettiğimiz Mehmet Ali Bayar, “Filistin sorunu Ortadoğu’daki tüm sorunların anasıdır. Bu sorun çözülmeden diğer sorunlar da çözülemez” dedi.
Bayar’ın bu saptamasına, eski Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış ve CHP’den Onur Öymen de katıldılar. Yakış, Filistin sorununun çözümüne yaklaşmak için önce Gazze sorununun çözülmesi gerektiğini; Öymen ise Filistin sorunu dahil Ortadoğu’da sorunların çözümünde anahtarın demokrasi olduğunu vurguladı.
Bugün siyasi kimlikleri de olan bu üç değerli diplomatımızın birbirini tamamlayan saptamaları ve önerileri, üzerinde durulmaya değer önem taşıyor.
Sorunların anası
Bayar’ın dediği gibi Ortadoğu’da gerçekten barış ve demokrasi kurulmak isteniyorsa öncelikle Filistin sorununun adil bir biçimde çözülmesi gerekiyor. İsrail’in de bu gerçeği görmesi gerekli.
Nitekim İsrail’in Oslo sürecinde olduğu gibi adım attığı dönemlerde, sorunlar hafifliyor. Ancak bundan uzaklaşıldığında ağırlaşıyor.
Oslo sürecinin ortaya koyduğu gibi kalıcı çözüm “iki devletli” formülden geçiyor. Dünyanın desteklediği bu formül, İsrail ve Filistin’in iki bağımsız devlet olarak bir arada yaşamaları yaklaşımına dayanıyor. Ancak bu çözümün yaşama geçirilmesi için hem İsrail hem de Filistin tarafının adım atması zorunlu. İsrail, bugünkü tutumuyla Oslo aşamasından çok uzağa düşmüş durumda.
Obama’nın sözleri
İsrail’in Mavi Marmara gemisine uluslararası sularda saldırması ve 9 Türk vatandaşını öldürmesinden sonra ABD Başkanı Barack Obama, “iki devletli çözüm”e dikkati çekti. ABD’nin, İsrail’in arkasındaki temel güç olduğu bilindiğine göre, Washington’un bu çözümü yaşama geçirmek için çaba sarf etmesi, İsrail’i bu yola yöneltmesi gerekir.
Gazze ablukası
Keza iki devletli çözümü tartışabilmenin ön koşullarından biri de İsrail’in Gazze’ye uyguladığı hukuki dayanaktan yoksun ablukanın kaldırılması... Bugün bazı İsrail bakanları bile, ambargonun kaldırılmasının zamanı geldiğini ifade ettiler. Bu açıklamalar, Mavi Marmara’ya yapılan saldırıdan sonra yapıldı. O halde bugünkü İsrail hükümetinin bazı üyeleri bile bu ablukanın kaldırılması gerektiğini düşünüyorlar.
İsrail’in Gazze ablukasını kaldırması, bir açık hapishanede yaşayan Gazze halkının özellikle de çocukların, başta yaşam hakkı olmak üzere insan haklarına kavuşturulmaları gereklidir.
Böyle bir gelişme, İsrail’in Filistin’le iki devletli çözüm üzerinde çalışabileceği bir ortamı da yaratacaktır.
Arap ülkeleri istiyor mu?
Gündeme getirilmesi gereken bir soru da Arap ülkelerinin Filistin sorununun çözümünü gerçekten isteyip istemedikleri. Bu konuda ciddi kuşkular var.
Arap ülkelerindeki iktidarların işine geldiği zaman Filistin sorununu kullandıkları, işlerine gelmediği zaman hiç oralı olmadıkları bir sır değil. Arap ülkeleri, Filistin sorununun adil ve kalıcı bir çözüme kavuşturulması için ne yapıyorlar? Mevcut durumu korumak dışında bir gayretleri görünmüyor.
Bu noktada Onur Öymen’in önerisi önem kazanıyor. Filistin sorununun çözümü için de önce Ortadoğu ülkelerinde gerçek demokrasinin kurulması gerekiyor.