BASRA/ERBİL
Habur görüntüleri nedeniyle PKK’lıların girişlerini bir süre erteleyen Ankara, açılımın dış ayağı olarak Kuzey Irak’ta dönüm noktası sayılabilecek bir adım attı.
Barzani yönetimini ve siyasi varlığını kabul anlamı taşıyan bu adım, Ankara’nın Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’nin başkenti konumundaki Erbil’de konsolosluk açması kararıydı. İlk kez bir Dışişleri Bakanı Erbil’e geldi ve geceyi burada geçirdi. Kuzey Irak Bölgesel Yönetimi’nin başkentinde konsolosluk açma kararını teyit ederek, yeni bir dönemi başlattı.
Kürt Yönetimi ile resmi temas niteliği taşıyan bu gelişmeyi açılım sürecinin Kuzey Irak boyutu olarak görebiliriz. PKK’nın dağdan indirilmesi sürecinde Erbil’le siyasi yakınlık ve diplomatik temas kuran Ankara, Barzani ile yakınlaşarak bu süreci hızlandırmaya çalışıyor.
Davutoğlu: Tanıma değil
Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu ve Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı Zafer Çağlayan’la birlikte 70 işadamı ve kalabalık bir gazeteci grubuyla çıktığımız seyahatte ilgi odağı Erbil’di.
Dışişleri Bakanı Davutoğlu, uçakta gazetecilerin sorularını cevaplarken Erbil’de konsolosluk açılmasının “Kuzey Irak’ın tanınması anlamına gelmeyeceğini” söyledi. “Tanıma devletler arasında olur” diyen Davutoğlu, “Nasıl Teksas’a gittiğimizde ABD yerine Teksas’ı tanımış olmuyorsak, burada da durum aynı. Bizim tanıdığımız Irak’tır” yanıtını verdi. Irak Anayasası’na göre Irak’ın federal bir yapıya sahip olduğunu vurgulayan Davutoğlu, konsolosluk açılmasının tanınma şeklinde nitelenmesinin yanlış olacağını kaydetti. Ayrıca Erbil’e Türkiye’den önce aralarında Almanya, Rusya ve İran’ın da bulunduğu birçok ülkenin konsolosluk açtığını belirtti, Ankara’nın gecikmesinin ise bir eksiklik olduğunu söyledi. Uluslararası hukuk bakımından durum böyle olmakla beraber Erbil’e konsolosluk açılması kuşkusuz Barzani yönetimi açısından bağımsızlığın tanınması olmasa bile, “Kürdistan”ın siyasi varlığının kabulü anlamına gelecektir. Bu olguyu Ankara-Washington-Bağdat-Erbil arasındaki yakınlaşmanın ve Ankara tarafından, “Tarihi fırsat” olarak nitelendirilen konjonktürün bir sonucu olduğunu söylemek mümkün.
Önce Basra
Davutoğlu’nun Erbil’den önce Basra’yı ziyaret etmesi ve buradaki konsolosluğun resmi açılışını yapması kuşkusuz Irak’taki dengelerin gözetilmesinin bir sonucu. Doğrudan Erbil’e uçmak yerine önce Basra’da konsolosluğun resmi açılışını yapmak Bağdat yönetiminin göstereceği hassasiyetin bir karşılığı olarak okunabilir. Nitekim Davutoğlu, uçaktaki sohbetimizde Basra ve Erbil, Musul ziyaretiyle Türkiye için Irak’ın hiçbir kentinin farklı olmadığını göstermek istediklerini belirtti. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın 15 Ekim’de Bağdat’a yaptığı ziyarette imzalanan 48 anlaşmanın Irak’ın bütün şehirlerinde uygulama olanaklarını araştıracaklarını vurguladı. En güneydeki Basra’dan en kuzeydeki Erbil’e kadar Türkiye açısından Irak’ın bütünlüğüne verdikleri önemi yansıttıkları kaydetti.
Dağlıca’dan bu yana
Davutoğlu, iki sene önce Dağlıca saldırısı sonrasında çok farklı bir hava olduğunu anımsatarak, şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu saldırı yapıldığında bizim Irak topraklarına girmemizden, Türk-Kürt çatışmasından söz ediliyordu. Bütün bu senaryolar iki yılda iflas etti. Çatışma noktasına değil diplomatik temelde ve her alanda işbirliği noktasına geldik. Geçmişte bu çatışmayı istemiş olanlar olabilir. Ancak bugün çok farklı bir noktadayız. Bu politikanın güçlü bir şekilde oturtulması gerekir. Tarihi dönüm noktası budur.”
Neden Kerkük yok?
Davutoğlu, ziyaret programına neden Kerkük’ün alınmadığı sorusuna ise şu yanıtı verdi: “Tamamen lojistik nedenlerle. İleride Kerkük’e de gideriz. Ayrıca Musul’da Kerkük’teki etnik grupların temsilcileri de olacak. Biz, Kerkük’ün etnik barışın örneği olmasını istiyoruz. Çünkü Kerkük Irak’ın küçük bir modelidir.”
Çağlayan’dan uyarı
Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, Basra’da konuşma yaparken salon fazla gürültülüydü ve ses düzeni de bozuktu. Çağlayan salonda konuşmaların artması üzerine Arap işadamlarına, “Biz iki bakan size hizmet etmeye geldik. Bunun için buradayız ama siz bizi dinlemiyorsunuz. Siz konuşacaksanız biz susalım” diye uyardı. Çağlayan, salonun susması üzerine konuşmasını sürdürdü.
Barzani: Açılımı destekliyorum
Dışişleri Bakanı Davutoğlu ve Devlet Bakanı Çağlayan, Erbil’de çok sıcak karşılandılar. Irak Dışişleri Bakanı Hoşyar Zebari ve Bölge Başbakanı Berham Salih havaalanında karşılama yaptılar. Heyetler arası görüşmelerden sonra Mesut Barzani ve Davutoğlu ortak basın toplantısında soruları yanıtladı. Barzani, Başbakan Erdoğan’ı kutladığını, demokratik açılımı tüm güçleriyle destekleyeceklerini, Türk ve Kürt gençlerinin ölmesini istemediklerini vurguladı. Barzani, Erdoğan’ın izlediği politikanın sorunu çözeceğine inandıklarını belirtti. Barzani, Davutoğlu’nun Erbil’e yaptığı ziyaretin ilişkileri normalleştirdiğini söyledi.
Dağlar ayırmayacak
Davutoğlu da Barzani ile yaptığı görüşmede ortak vizyona sahip olduklarını gördüğünü belirtti.
Davutoğlu, el ele verilmesi halinde aşılamayacak sorun olmadığını söyledi. “Ortadoğu’yu yeniden inşa etmeliyiz” diyen Davutoğlu, “Dağlar bizi ayırmayacak, birleştirecek” ifadesini kullandı.
