10 Ekim ‘Dünya Ruh Sağlığı Günü’ idi. Dünya Ruh Sağlığı Vakfı’nın bu yıl için belirlediği tema ise ‘Ruh sağlığı evrensel bir insan hakkıdır’... Dünya genelinde sekiz kişiden birinin ruhsal ve zihinsel sağlık sorunları yaşadığını biliyor musunuz? Çoğu kişi bedensel olarak sağlıklı olmasını önemserken, ruh sağlığını göz ardı edebiliyor. Oysa, Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlık tanımına göre; sağlık, bedenen, ruhen ve zihnen tam bir iyilik hali. İyi bir ruh ve zihin sağlığı, genel sağlık ve refah için hayati öneme sahip.
Zihinsel olarak iyi olmak terimini detaylıca düşündüğümüzde ise iki önemli organımız arasındaki döngüden bahsetmek mümkün; beyin ve bağırsaklar... Burada beslenmenin gücünü bir kez daha hatırlatmak istiyorum. Yemek seçimleriniz depresyon, anksiyete ve stresi tedavi edemez fakat çeşitliliğin olduğu, çoğunlukla minimum düzeyde işlenmiş ürün içeren yeterli ve dengeli bir beslenme planı, ruh sağlığınızı desteklemeye yardımcı olabilir.
Zihin sağlığı
Özellikle antioksidanlar, vitamin mineraller, omega-3 gibi sağlıklı yağlar ve probiyotiklerden zengin diyetlerin zihinsel sağlığı olumlu yönde etkilediğine dair pek çok araştırma var. Öyle ki, beynin doğru şekilde ‘beslenmesi’ daha iyi bir zihinsel sağlığa yol açıyor. Çünkü doğru yakıt daha iyi performans göstermesini sağlıyor. Yeterli ve dengeli bir beslenme programı aynı zamanda vücuttaki inflamasyonu da azaltabiliyor ve hücrelere enerji sağlayan ATP (adenozin trifosfat) bileşiğini üreten mitokondrinin aktivitesini arttırmaya yardımcı oluyor. Zihin sağlığına iyi gelen besinlerde ilk sırada yağlı balıklar ve omega-3 var. American Journal of Preventive Medicine’da yapılan bir çalışma, düzenli olarak balık tüketen bireylerin beyinlerinde zihinsel sağlık için kıymetli daha fazla gri madde olduğunu gösteriyor. Bu noktada haftada iki kez balık tüketimi kıymetli, tüketiminiz yok ise hekiminiz kontrolü ile takviye olarak almayı düşünebilirsiniz.
Yapılan araştırmalar Akdeniz tipi diyete bağlılık ile daha yüksek hipokampus hacmi arasında da önemli bir pozitif ilişkinin altını çiziyor. Hipokampus, beyninizde hafızanın kontrol merkezi olarak kabul edilen bir alan ve Alzheimer’da erken ve şiddetli bir şekilde küçüldüğünü hatırlatmakta fayda var. Balık, mevsim sebzeleri, antioksidan meyveler ve sağlıklı yağlar yönünden zengin bir Akdeniz diyeti, ruh sağlığı açısından en önemli beslenme planı olarak karşımıza çıkıyor.
Bağırsak sağlığı
Ruh sağlığı denince aklınıza elbette sadece beyin ve zihin sağlığı gelmesin. İkinci beynimiz olan bağırsakların ruh sağlığı ile doğrudan ilişkili olduğunu biliyor musunuz? Bağırsaklar, ruh halimizi etkileyen serotonin gibi hormonları üretiyor, hatta vücuttaki seratorinin yaklaşık yüzde 90-95’i bağırsaklarda üretiliyor. Yapılan birçok araştırmada da bağırsaktaki bakteriler tarafından üretilen metabolitlerin, beyin hücrelerinin işlevini değiştirerek, anksiyete artışına yol açabileceği belirtiliyor. Ruh sağlığı üzerine yapılan yeni araştırmalarda beyni etkileyen maddeler kullanmak yerine, doğrudan bağırsaklarımızdaki sağlıklı bakterilerin üretimine katkıda bulunan maddeler araştırılıyor. Bunlara da ‘Psikobiyotik’ ismi veriliyor. Tam da mevsim geçişleri yaşıyorken, ikinci beynimiz bağırsaklarınızı beslemek için, kefir ve turşu gibi doğal probiyotikleri beslenme planınıza dahil etmeye özen gösterin.
Özetle mutluluğunuzu, düşünce yapınızı ve tüm hormonlarınızı etkileyen bağırsak sağlığını iyileştirmek hedefiniz olsun. Bu konuda ilgi çekici bir çalışmayı paylaşmak istiyorum.
Lancet dergisinde yayımlanan araştırmada hamileliğin üçüncü trimesterinde 213 gebenin diyetleri ve bağırsak mikrobiyom çeşitliliği test edilmiş ve ardından doğum sonrası iki yaşına ulaşan çocukları değerlendirmeye alınmış. Hamilelikte annesinin bağırsak mikrobiyomu çeşitliliği daha fazla olan çocukların, daha az bağırsak mikrobiyomu çeşitliliğine sahip olanlara kıyasla daha az kaygılı, depresif ve içine kapanık davranışları gözlemlenmiş. Yani bağırsak mikrobiyomunuz çocuğunuzun zihinsel sağlığı üzerinde de etkisini gösterebiliyor.