‘Türkiye göz ardı edilemez noktada’
“Diplomatik gözlemciler, AB’nin, Türkiye’nin güvenlik ve savunma, enerji güvenliği, tedarik zincirleri ve göç yönetimi açısından ön plana çıkan önemi nedeniyle siyasi diyaloğa ve bunu sürdürmeye ihtiyaç duyduğunu belirtiyor...”
Türkiye ile Avrupa Birliği (AB) arasında 31 Mayıs’ta Ankara’da yapılan siyasi direktörler toplantısı üç yıl aranın ardından gerçekleşti.
Türkiye heyetine Dışişleri Bakan Yardımcısı ve AB Başkanı Faruk Kaymakcı ve Dışişleri Bakan Yardımcısı Sedat Önal’ın başkanlık ettiği toplantıda masanın karşı tarafında ise AB Dış İlişkiler Servisi Genel Sekreter Yardımcısı Enrique Mora ile AB Komisyonu Komşuluk Politikası ve Genişleme Müzakereleri Genel Müdür Vekili Maciej Popowski yer aldı.Toplantının 3 yılın ardından yapılması önemli ama asıl nasıl olup da gerçekleşebildiği daha önemli. Çünkü 15 Temmuz 2019’da AB Konseyi’nin Doğu Akdeniz’de yaşanan gerginlik sonrası aldığı, Türkiye ile üst düzey toplantılarını yapmama kararı hâlâ olduğu yerde duruyor. Aslında bu karar, konseyin alacağı başka bir karar ile ortadan kalkmalı ki, üç yıldır Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) engellemeleri nedeniyle yapılamayan 4 alandaki diyalog toplantıları (ulaştırma, enerji, ekonomi ve siyasi) yapılabilsin. Doğu Akdeniz’de tansiyon Türkiye’nin gemilerini çekmesiyle düştükten sonra, Türkiye’ye ‘pozitif ajanda’ öneren AB, Yunanistan ve GKRY’nin engellemesi nedeniyle söz konusu 4 alana dokunamamıştı. Onun için de yeni iş birliği alanları olarak belirlenen göç, iklim değişikliği, sağlık ve son olarak da tarım alanında yüksek düzeyli diyalog toplantıları yapılabildi.
Ulaştırma, enerji ve ekonomide hâlâ yapılamıyor. Peki nasıl oldu da siyasi diyalog toplantısı yapıldı?
‘Önemi ön plana çıktı’
Ankara’da konuşulanlara göre; AB bu toplantıyı, Yunanistan ve GKRY’ne rağmen yaptı. Çünkü bu engel nedeniyle, son dönemde Rusya – Ukrayna savaşında birkaç açıdan göz ardı edemeyeceği bir konuma gelen Türkiye ile ‘konularını’ etraflıca konuşamıyor, çalışamıyor. Diplomatik gözlemciler, AB’nin, hem Rusya’ya uygulanan ambargoların Türkiye üzerinden delinmediğinden emin olmak için, hem de Türkiye’nin güvenlik ve savunma, enerji güvenliği, tedarik zincirleri ve göç yönetimi açısından ön plana çıkan önemi nedeniyle siyasi diyaloğa ve bunu sürdürmeye ihtiyaç duyduğunu belirtiyor.
Örneğin toplantıda Avrupa’nın krizin ardından enerji ihtiyacını karşılamak için Azerbaycan ve Türkmenistan’dan gaz tedariki görüşmeleri yaptığı gündeme geldiğinde, Türk heyeti, gazın Güney Gaz Koridoru’ndan geçmesi gerektiği hatırlatmasını yapmış.AB heyetinin, Türkiye’nin, Rusya’ya yönelik yaptırımlara katılmadığı konusundaki tespitine ise, Türkiye ile üç yıldır diyalog kurulmadığı hatırlatılarak, “Türkiye gibi, bu savaştan en fazla etkilenecek ülkeyle istişare yapmazsanız, onun yaptırım kararına katılmasını bekleme hakkını da kendinizde görmemelisiniz” cevabı verilmiş. Türkiye’nin, Rusya’ya ambargoyu delici faaliyetlere göz yummak gibi bir politikası olmadığı da vurgulanmış.
Türkiye’nin mesajları
Toplantıda Türk tarafının beklentilerini;
- Gümrük Birliği güncellemesini siyaseten engellemeyin.
- Vize serbestisinde esnek olun.
- Türkiye’yi diğer aday ülkelerle yapılan toplantılara davet edin, ertelenen toplantılar artık yapılsın önerileriyle anlattığı, AB yetkililerinin de bu taleplerin değerlendirileceğini söylediği kaydediliyor. Toplantıda ayrıca yenilikçilik ve araştırma alanının yeni bir diyalog alanı olarak belirlendiği ve 2022 Kasım’da bu alanda yüksek düzeyli diyalog kurulmasının kararlaştırıldığı ifade ediliyor. Türkiye’nin Ortaklık Konseyi ve Ortaklık Komitesi toplantılarının yapılması talebinin de değerlendirileceği belirtiliyor.Bu arada Yunanistan’a rağmen gerçekleştirilen toplantıda, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Yunanistan’a karşı son çıkışının gündeme gelmemesi imkânsız olurdu. AB tarafının “uçaklarınız fazla uçuyormuş” değerlendirmesine karşılık Türk heyetinin, Yunanistan’ın Türk hava sahasını ihlal sayılarını masaya koyarak “Türkiye kışkırtma değil, cevap vermiştir” dediği aktarılıyor.
Toplantının sonucuna ilişkin Ankara’da “AB, Türkiye’yi biraz daha kucaklamaya çalışıyor. 3 yıldır yapılamayan toplantıyı yaparak aradaki buzları biraz eritmeye başladı. Toplantılar yapıcı geçti ve daha fazla diyaloğun gerekli olduğu ortaya çıktı” değerlendirmesi yapılıyor.
