Yaz ve kış ayları tabiatsal takvimde pasif mevsimlerdir. Hayati öneme sahip mevsimler ilkbahar ve sonbahardır. İçinde bulunduğumuz mart ayı hem tarihsel hem tabiat açısından hem de dinsel tarih için önemli birçok güne sahiptir.
İnsanoğlunun uygarlaşmaya doğru gitmesi avcı- toplayıcı yaşam biçiminden yerleşik hayata geçmesiyle başlar. Başta koç, koyun olmak üzere hayvanları evcilleştiren insanoğlu kısa bir zaman sonra buğdayın sırrını da çözerek tarımsal faaliyetleri başlatır. Keza; güneşin ülkesi olan Anadolu’da insanoğlu yerleşik hayata geçmiştir. Arkeolojik tüm veri ve buna bağlı yorumlar doğrudan Anadolu’yu işaret etmektedir.
Yerleşik hayata geçen insanoğlunun ekonomisi tarım ve hayvancılığa bağlı olarak yüzyıllar boyunca devam eder. Bu uzun süreç boyunca yeryüzü ve gökyüzündeki tabi hareketler, mevsimsel değişikliklerin sebep ve sonuçlarına yönelik sorulan bilimsel sorular ilgi çekicidir. Henüz tabiatın sırrına vakıf olamayan insanoğlu tabiata doğrudan bilimsel soru sorar; ancak bilimdışı karşılıklar verir. Yaşamsal öneme sahip bu doğaya yönelik sorulara yüzyıllar içerisinde bilimsel cevaplar bulan insanoğlu için artık tabiatsal takvim oluşturulmuştur. Yaz ve kış ayları tabiatsal takvimde pasif mevsimlerdir. Hayati öneme sahip mevsimler ilkbahar ve sonbahardır. Ekinlerin dikim ve hasat dönemleri, hayvanların doğum zamanları, yağmurların başlaması ve son bulması gibi dönemler tarım ve hayvancıkla uğraşan toplumlarca bilinmesi gereken doğaya yönelik gözlemlerdir.
Tarihsel takvim süreci
Doğanın yarattığı her şeye karşı insanoğlunun tüm yaratımlarına kültür denir. Kültür aynı zamanda belirli bir isimle kendilerini diğer insan topluluklarından ayrıştırmaya başlayan grupların öznel varsaydıkları yaratımlarının da toplamıdır. Bu bağlamda milli unsurlarla donandıktan sonra ortak bir isimle kendilerini adlandıran toplumlar maddi ve manevi mülkiyet kavramını başlatır ve geliştirirler. Bu süreç onları yerleşik hayatın derinliklerine çeker ve tabiattan hızla uzaklaşırlar. Buna bağlı olarak da ekonomileri tarım ve hayvancılıktan ziyade ticari faliyetlerle şekillenir ve böylece doğadan maddi ve manevi mülkiyet istek, arzu ve hevesleriyle kopan insanoğlu için tarihsel takvim süreci başlar. Kimi zaman bir savaş, kimi zaman bir kanun veya benzer sebeplerle her kavim kendi tarihsel takvimlerini farklı zaman dilimlerinde başlatacaktır. Türklerin Ergenekon Vadisi’nde dörtyüz yıl kaldıktan sonra oradan çıkış zamanlarını 14 Mart olarak işaret etmeleri veya Büyük İskender’in gelecekten haber veren kahininin gösterdiği tarihin yanlış çıkması üzerine sırf kahininin itibarı sarsılmasın diye tarihi değiştirmesi gibi...
21 Mart’ın anlamı
Dini takvimler de bütünsel anlamda toplumsal olmaktan öte ait olduğu inanç dairesindeki insanlar tarafından sadece kabul gördüğü için tarihseldirler. Hz. Musa’nın kavmini Mısır’dan çıkardığı gün, Hz. İsa’nın doğum günü ve Hz. Muhammed’in Medine’ye göçü semavi dinlerdeki tarihsel başlangıçlardır. Bununla birlikte başta peygamberler olmak üzere önemli dini figürlerden kaynaklanarak işaret edilen günler de dinsel takvimin göstergeleridir.
İçinde bulunduğumuz mart ayı hem tarihsel hem tabiatsal hem de dinsel tarih için birçok güne sahiptir. 21 Mart Nevruz gece- gündüz eşitliğiyle bilimsel bir göstergeyi işaret etmekle birlikte ona yüklenen anlamlar vasıtasıyla Anadolu’nun en renkli günü olduğundan hiç şüphemiz yoktur. Bir güne indirgenen tüm anlamlar doğal olarak birçok ritüeller geliştirmiştir. Her toplum kendi tarihsel ve toplumsal verilerine göre de bilimsel olarak ekinoks tabiatsal olarak da baharın başlangıcı olarak bilinen ve görülen 21 Mart’a milli unsurlar yüklemiştir.
Ancak geçmişte ekonomileri tarıma ve hayvancılığa dayalı tüm toplumlar arasında 21 Mart gününü gerek söylence dünyasının ürünleri vasıtasıyla gerekse de tarihsel olayların motive edilmesiyle en fazla millileştiren millet Türklerdir. Sarı “türkan”, kırmızı “tarkan”, yeşil ise ailenin üçüncü koruyucusu olan “tolga’”nın renkleridir.
