Kayı boyunda düğün
Kayın ağacından dolayı kız damadın, oğlan da kızın anne ve babasına artık “kayınanne”, “kayınbaba” demeye başlar.
Kadim Selçuklu ve Osmanlı medeniyetleri Ok-uz (Oğuz) Türklerinin Kayı boyuna mensuplardır. İslamiyet öncesi Türk kültür tarihinin önemli bir bilgi kaynağı olan “Oğuz Kağan Destanı”na göre bilge lider Oğuz Kağan iki evlilik gerçekleştirir. Bu evliliklerden Günhan, Ayhan, Yıldızhan, Gökhan, Dağhan ve Denizhan adlı altı erkek evladı dünyaya gelir. İlk üç oğlunun soyuna Bozok, diğer üç oğlunun soyuna ise Üçok adı verilmiştir. Bozoklar devlet hiyerarşisinde ilk sırada olan sağ tarafı Üçoklar ise sol tarafı işaret eder.
Altı evladın her birinden dünyaya gelen dörder çocuktan oluşan boylara genel olarak yirmi dört Oğuz boyu adı verilir. Selçuklu ve Osmanlı’nın dayandığı boy, Bozokların Kayı boyudur. Her bir boyun sembol ve totem hayvanı vardır. Kayı boyunun sembol hayvanı şahin olmakla birlikte sancaklarında “IYI” işareti bulunur. Her iki baştaki çubuklar ok ortadaki ise yayı gösterir.
Orta Asya’dan başlayan zaruri sürecinde Selçuklular askeri ve buna bağlı olarak siyasi sebepler nedeniyle birçok yeri yurt bellemişlerdir. Kayı boyu da yarı göçebe diğer Türk boyları gibi bu süreci yaşamıştır. Anadolu’nun kapıları Malazgirt yengisi ile Türk boylarına ardına kadar açıldıktan sonra kayılar ilkin Ahlat’a yerleşirler. Miryakefalon Savaşı’ndan sonra ise Anadolu’ya yayılırlar. Kütahya, Eskişehir, Afyon başta olmak üzere birçok yerleşkede Kayı boyunun izleri başta örf ve adetler olmak üzere devam etmektedir.
Bir toplumu oluşturan insanlar her şeyin varlık nedeni olan kültürü bilmek, muhafaza etmek ve sürdürmekle sorumlu olmalıdırlar. Başta adet ve gelenekler olmak üzere. Selçuklu ve Osmanlı medeniyetlerinin ait olduğu Kayı boyuna bakışları çevirebilmek için kimi zaman eylemler gereklidir. Siyasi kimliklerimizden bir tanesi olan Ak Parti Erzurum Milletvekili Sayın Recep Akdağ’ın oğlu için düzenleyeceği düğün töreninde Kayı boyu adetlerini uygulayacak olması haberi kültür tarihçisi sıfatı ile şahsımı memnun etti.
Çakıyı kayın ağacına vurur
Lakin düğün adetlerinin uygulanmasından daha fazla önceliği düğüne giden aşamaya çekmek gerekir. Kayı ismini kayın ağacından alır. Ve kayın ağacı Türk toplumu için kutsallık arz eder. Yerde kayın, selvi ve çınar gökte ise kartal, kaz ve şahin.
İki aile kızı ve erkek çocuklarını evlendirmek istedikleri zaman kız evine misafir olan erkek evinin babası elinde bir çakı ile gelir. Usul ve erkan icabı ikramlar yapılır, hiyerarşiye göre mekanda herkes yerini alır ve sözler bu hayırlı iş için karşılıklı verilirse hemen otağdan dışarıya kız ve oğlan babaları çıkar. Oğlan babası yanında getirdiği çakıyı kız babası ile birlikte kayın ağacına dikey bir şekilde vurarak ağaçtan bir miktar kabuğu kıyarlar. Böylece kutsal kayın ağacına bırakılan bu izle nikahları kıyılmış olur. Nikah kıymak teriminin kökeni kayın ağacına bırakılan bu izden gelir.
Akabinde gelin adayı ve damat artık yeni anne ve babalarının ellerini öperler. Kayın ağacından dolayı kız damadın, oğlan da kızın anne ve babasına artık kayınanne, kayınbaba demeye başlar. Ataerkil bir aile yapısı olduğu için kız, eşinin en büyük erkek kardeşine de kayınbirader diyecektir. Bir anlamda gelin gidecek olan kızın yeni koruyucu babası, annesi ve kardeşidir. Türklerde bu korumacılık adetinden dolayı kayınbirader birden fazla olamaz, sadece kocasının en büyük erkek kardeşi bu sıfatı taşır.
Her iki koruyucu anne ve babaların desteği ile ev sahibi (evlenen) olan çiftin düğünlerinde oğlan güç ve kuvvetin sembol rengi kırmızı ağırlıklı elbise giymeli, gelin ise kadının rengi olan sarı rengi kullanmalıdır. Gelinin elbisesinde mavi ve beyaz şeritler de önemlidir. Mavi doğacak olan erkek çocuğu, beyaz ise kız çocuğu işaret eder.
Tören sırasında alpler güreş tutuşur, oklar yaylarından sağ ve sol caniplere (yönlere) savrulur, toy adı verilen bu törenlerdeki masrafları oğlan tarafından seçilen toy babası karşılar.
