Evergrande, Çin ekonomisini tehdit ediyor

Çin’in en büyük şirketlerinden ve inşaat sektöründe dünyanın en büyük yatırımcılarından olan şirketler grubu, geçen ay vadesi gelen yurt dışı borç tahvillerinin faizini ödemede iki kez başarısız oldu.

Grup, yurt dışındaki yatırımcılara 23 Eylül’de vadesi gelen borç tahvilleri için 35,9 milyon dolar faiz ödeyebilirken 83,5 milyon dolarlık faiz ödemesini yapamadı.

Şirket, ayrıca 29 Eylül’de vadesi gelen Mart 2024 tarih ve yüzde 9,5 faiz getirili dolara endeksli tahviller için yapması gereken 47,5 milyon dolarlık faiz ödemesini de henüz gerçekleştirmedi.

Borcun ödenmesi için tanınan 30 günlük “hoşgörü süresi” her iki ödeme için de devam ettiğinden şirket henüz borçları için temerrüde düşmüş sayılmıyor.

Yaklaşık 20 milyar dolar yurt dışı borcu olan şirketin, gelecek ay da dolara endeksli borç tahvillerinin 162,38 milyon dolarlık faiz borcunu ödemesi gerekiyor.

Bu büyüklükteki bir şirketin cüzi boyuttaki dış faiz ödemelerinde dahi sıkıntıya girmesi, daha geniş ölçekli bir borç krizinin kapıda olduğunun işareti olarak değerlendiriliyor.

Şirketin Çin’in GSYH’nin yüzde 2’si kadar borcu var

Toplam borçları 300 milyar doları aşan şirketin, Çin’in gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) yaklaşık yüzde 2’sine ulaşan bir borç yükümlülüğü bulunuyor.

İş insanı Şu Ciayin tarafından 1996’da Hıngda Grup adıyla Çin’in güneyindeki Guangcou şehrinde kurulan şirket, ülkedeki hızlı kentleşmeyle kısa sürede dünyanın en büyük inşaat ve emlak şirketlerinden biri haline geldi.

2009 yılında Hong Kong Borsası’ndaki halka arzında 722 milyon dolar yatırım toplayan şirket, 2018’de inşaat sektöründe dünyanın en çok gelir elde eden şirketi oldu.

Çin genelinde 280’den fazla şehirde 1300’den fazla inşaat projesi gerçekleştiren şirket, 120 binden fazla çalışana istihdam sağlıyor.

Ana faaliyet kolu inşaat olan şirketin ayrıca varlık yönetiminden elektrikli araç üretimine, tema parklarından yiyecek içecek markalarına kadar farklı alanlarda da yatırımları bulunuyor.

Şirket ayrıca ülkenin en başarılı futbol kulüplerinden biri olan Guangzhou FC’nin sahibi konumunda bulunuyor.

Çöküşü, inşaat ve finans sektöründe şok dalgalarına yol açabilir

Yılda yaklaşık 600 bin konut üreten şirket, Çin’de konut arzının önemli bir bölümünü karşılıyor.

Ev sahibi olmak isteyen veya emlak vergilerinin olmadığı ülkede yatırım olarak değerlendirmek isteyen çok sayıda Çinlinin krediyle konut satın aldığı şirketin batmasının çok sayıda mudi yaratabileceği öngörülüyor. 

Evergrande, 120 bin çalışanının yanında, projeleri aracılığıyla inşaat sektöründeki müteahhitlik ve mimarlık hizmetleri sağlayan, malzeme tedarik eden çok sayıda alt yükleniciye de iş sağlıyor.

Analistler bu boyutta bir şirketin batmasının inşaat sektöründe daralmaya, konut arzının azalmasına ve istihdam kaybına yol açacağı uyarısında bulunuyor.

“Çin’in Lehman Brothers”ı olabilir

Öte yandan, Çin’de 171 banka ve 121 finans kurumuna borcu bulunan grubun ödeme sıkıntısına düşmesinin ülke genelinde kredi sıkışmasına yol açabileceğinden endişe ediliyor.

Analistlere göre grubun iflas etmesi, Batı’da 2008 finans krizini tetikleyen, ABD’li yatırım bankası Lehman Brothers’ın çöküşüne benzer bir etki yaratabilir.

Çin hükümeti ve düzenleyici kurumlar, gruba devlet destekli bir kurtarma yardımı yapılacağına dair henüz bir işaret vermedi.

Hükümetin inşaat ve emlak sektöründeki sağlıksız büyümeyi engellemek için 2021 yılı başında bankaların ve finans kuruluşlarının sektöre verdiği kredilere oran sınırlaması getirmesi, Evergrande’nin borçlarını çevirmekte sıkıntıya düşmesini tetikleyen en önemli etken olarak görülüyor.

Pekin yönetimi, yaptığı ufak çaplı müdahale ve borçlularla anlaşmalar yoluyla şirketin temerrüde düşmesini engellemeye çalışıyor.

Çin Merkez Bankası ve Çin Bankacılık ve Sigortacılık Düzenleme Komisyonu, dün ülkenin en büyük 24 bankasının temsilcileriyle yaptıkları toplantıda, “finans kuruluşlarının ve yerel hükümetlerin emlak sektörünün sağlıklı büyümesinin sağlanması ve tüketici çıkarlarının korunması için ortak çaba göstermesi gerektiği” mesajını verdi.

Düzenleyiciler ayrıca emlak sektöründe piyasa istikrarını sağlamak ve spekülasyonu önlemek için politikalarda ihtiyat ve tutarlılığı sürdüreceklerinin altını çizdi.

Sosyal tepkilerin ortaya çıkması riski var

Pekin yönetiminin kurtarma yardımıyla krize doğrudan müdahale etmesi pek olası görülmese de olası bir çöküşün yaratabileceği sosyal tepkilere nasıl tepki vereceği henüz öngörülemiyor.

Sosyal medyada organize olan borçlular, mudiler ve tedarikçiler, şirketin Şıncın kentindeki merkezinde ve diğer bürolarında protesto gösterileri düzenledi.

Protestocuların sosyal medya platformu WeChat’te kurdukları tartışma gruplarının engellendiği bildirildi.

Hükümetin attığı adımlar

Hükümet, kamuya ait şirketlerin ve kamu destekli inşaat şirketlerinin Evergrande’nin borç yükümlülüklerine karşılık bazı varlıklarını satın almaya teşvik ederek iç borç risklerini azaltmaya çalışıyor.

Evergrande, 29 Eylül’de yaptığı açıklamada, Liaoning eyaletinde ortağı olduğu Şıncing Bankası’ndaki hisselerini yaklaşık 10 milyar yuana (1,5 milyar dolar) kamuya ait bir varlık yönetim şirketine sattığını bildirdi.

Aynı zamanda Evergrande’nin en büyük yatırımcılarından olan banka, tüm gelirin şirketin kredi borçlarının kapatılması için kullanılacağını belirtti.

Öte yandan Çin Merkez Bankasının piyasaya sağladığı likidite sayesinde şirket 23 Eylül’de, 2025 vadeli yurt içi tahvillerden kaynaklanan faiz borcunu, “borçlularla yapılan özel müzakerelerle” ödemeyi başarmıştı. 

Evergrande’nin borç krizinin inşaat ve konut sektörünü, finans piyasalarını ve ekonominin genelini nasıl etkileyeceği gelecek aylarda atılacak bu türden adımlara bağlı olacak.